آشنایی با اسفناج و خواص دارویی و روش کشت آن

نام علمی اسفناج Spinacea oleracea L. می‌باشد که متعلق به تیره Amaranthaceae است. اسفناج گیاهی است یک ساله و دو پایه. گل‌های نر و ماده آن روی دو گیاه مختلف قرار دارند. پایه‌های نر بعد از تولید دانه گرده از بین می‌روند، ولی پایه‌های ماده باقی خواهند ماند و تولید بذر می‌کنند. در طبیعت، اسفناج یک پایه هم دیده شده است. اسفناج بعد از سبز شدن بذر تولید برگ‌های “روزت” می‌کند. این برگ‌ها از ساقه بسیار کوتاهی که نزدیک زمین قرار دارد، خارج می‌شوند. ممکن است شاخه‌های فرعی از ساقه اصلی به وجود می‌آیند و همچنین شاخه‌های درجه دوم خارج شوند. زمانی که برگ‌ها رشد کافی کردند و شرایط مساعد گردید، ساقه بلندی شروع به رشد می‌کند که از انتهای آن شاخه‌های جانبی به وجود می‌آیند. دسته‌ای از گل در انتهای ساقه اصلی و شاخه‌های جانبی به وجود خواهند آمد. گل‌ها به صورت خوشه در انتهای ساقه اصلی و شاخه‌های فرعی ظاهر می‌شوند. تعداد گل در هر خوشه متفاوت است و ممکن است تا ۱۲ عدد برسد. البته باز شدن گل‌ها و تشکیل میوه‌ها هم‌زمان صورت نمی‌گیرد.

جهت خرید عمده بذر اسفناج خارجی به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید

یکی از مهم‌ترین فواید سبزیجات در فصل‌های سرد این است که حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. همچنین طعم و بوی خوشایندی دارند و می‌توانید آن را در تمام سال بکارید. دانه‌های اسفناج معمولاً در اوایل بهار شروع به جوانه زدن می‌کنند و تا اواخر تابستان کامل می‌شوند و می‌توان آن را برداشت کرد و البته ممکن است برداشت آن‌ها تا زمستان نیز به طول بیانجامد. به طور میانگین تقریباً در هر فصل می‌توان این گیاه را برداشت کرد. اسفناج انواع مختلفی دارد و یکی از آن‌ها اسفناج ساوی است که بسیار تکثیر پیدا می‌کند، قد کوتاهی دارد و برگ‌های آن پیچش عمیقی دارند و شاخه آن‌ها صاف بوده و به راحتی می‌توان تمیزشان کرد.

معرفی سبزی پرخاصیت اسفناج 

نام علمی این گیاه spinacia oleracea است. این سبزی حاوی ویتامینc، ویتامین b2، b6، فولات، ویتامین e و ویتامین k بسیار بالایی هستند. همچنین کالری آن‌ها کم است و برای کاهش وزن مناسب می‌باشند. در حالی که منبع سرشاری از آهن، کلسیم، منیزیم، پتاسیم و منگنز است. حاوی مقدار زیادی آهن و کلسیم نیز می‌باشد و بدن می‌تواند اکسالیک اسید آن را به مقدار زیادی از آن جذب کند و در کل این ماده یک ماده معدنی بسیار ارزشمند است.

نکات مهم در پرورش اسفناج 

همیشه باید دانه‌های تازه از این گیاه را بخرید زیرا انواع قدیمی آن گیاه خوبی را به شما تحویل نمی‌دهد و همچنین آن‌ها را باید مستقیماً در باغچه بکارید. زمین کاشت این گیاه نیز باید مرطوب و حاوی نیتروژن باشد. اسفناج خود را 6 هفته قبل از آخرین سرما بکارید. 

142 گرم از کود را در هر متر مربع یک هفته قبل از کاشت اضافه کنید و بعد از این که زمین را به طور مناسب آماده کردید، می‌توانید دانه‌ها را همزمان با فرا رسیدن فصل بهار بکارید. 

اگر در مناطقی زندگی می‌کنید که سرمای فصل بهار بیشتر از سه ماه طول می‌کشد، می‌توانید اسفناج خود را دقیقا در وسط بهار بکارید و اواسط اردیبهشت هم بسیار مناسب این کار می‌باشد اما برای مناطقی که گرم تر هستند، بهترین راه این است که اوایل بهار این کار را انجام دهند.

باید در هر 30 سانتی متر حدود 12 تا 15 اسفناج بکارید و عمق زمین باید حدود یک و نیم تا دو نیم سانتیمتر باشد. هر گیاه نیز با یکدیگر باید حدود 7 تا 13 سانتی متر فاصله داشته باشند و اگر دمای محل زندگی شما بیش از حد کم نمی‌شود و یا بالاتر از 70 درجه فارنهایت نمی‌رود، احتمالاً این دانه‌ها در 5 الی 10 روز جوانه می‌زند.
 نور مناسب برای اسفناج 
گیاهان برای رشد باید نور کافی داشته باشند اما معمولاً گیاهان تابستانی بیش از حد به نور نیاز دارند. اما از آن جایی که این گیاهان را در زمستان می کاریم، پس باید سعی کنیم که آن‌ها را در قسمت‌هایی بکاریم که بیشترین حد ممکن نور به آن‌ها برسد.

جهت خرید عمده بذر اسفناج  به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید

 خاک مناسب اسفناج
خاک عمیق برای این گیاه باید حاوی رس و شن بوده و قادر به جذب آب باشد و همچنین باید مواد ارگانیک داشته باشد. 

PH مناسب 
معمولاً ph موجود برای چنین گیاهی زیر هفت است و بین شیش و نیم تا هفت بسیار مناسب می‌باشد. به یاد داشته باشید که گیاهان باید حداقل 15 تا 30 سانتیمتر از یک دیگر فاصله داشته باشند تا هوا به اندازه کافی به آنها برسد و برگ‌ها بتوانند سایز مناسب خود را پیدا کنند.

دمای مناسب و میزان تحمل سرما
این گیاه قادر به تحمل سرمای زیاد است. از آنجایی که گیاهان سردسیری در هوای سرد رشد بهتری دارند و روزهای کوتاه برای آن‌ها مناسب‌تر است، پس دمای آنها می‌تواند بین 35 تا 75 درجه فارنهایت باشد و بهتر است که این گیاهان را در پاییز بکارید. قبلا این گیاهان را در آب می‌کاشتند اما اکنون مطالعات نشان می‌دهد که کاشتن گیاهان در خاک مناسب‌تر است و به یاد داشته باشید که این سبزیجات تا حد زیادی بلند می‌شوند و بعد شروع به شکوفه زدن می‌کنند. اگر روزهای مناطق زندگی شما بیشتر از 13 تا 14 ساعت طول می‌کشد، از کاشت این گیاهان صرف نظر کنید. اگر در نواحی شمالی زندگی می‌کنید، می‌توانید دو بار در سال اسفناج بکارید و یکی در اوایل بهار و دیگری در در اواخر تابستان. در نواحی جنوبی معمولاً این گیاهان باید در دمای 28 درجه فارنهایت کاشته شوند و حتماً باید این محصولات را در فصل زمستان برداشت کرد.

 کود مناسب اسفناج
زمین شما باید به اندازه کافی کود داشته باشد تا رطوبت خود را حفظ کند. اسفناج قادر است مقادیر زيادی مواد غذائي جذب نماید. بنابراین در موقع تهیه زمین باید به اندازه کافی از مواد غذایی مختلف با خاک مخلوط نمود. از بین مواد غذائي مختلف کود ازت باعث رشد سریع اسفناج می‌شود.  در صورت امکان می‌توان مقدار ۱۰ تا ۱۵ تن در هکتار کود حيوانی کاملاً پوسیده به‌کار برد.

 نحوه آب دادن به گیاه اسفناج
اسفناج گیاهی است که به آب زیادی نیاز دارد. بعد از کاشت دانه‌های آن باید 1.3 سانتیمتر از خاک آن را با آب مرطوب کنید و تا زمانی که گیاهان شکوفه نزده اند به طور منظم به آن آب دهید. به یاد داشته باشید که اسفناج نیاز به رطوبت دارد، اما نباید بیش از حد خیس بماند. زمانی که دما به بالای 80 درجه فارنهایت می‌رسد، باید پوششی را روی گیاهان قرار دهید تا رطوبت معمول خود را حفظ کنند.

جهت خرید بذر سبزی خوردن به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید

مواد بارور کننده 
از آنجایی که اسفناج یک ماده غذایی سنگین می‌باشد، باید 5 تا 10 سانتیمتر مواد معدنی بارور کننده را در هر 9 متر مربع به آن‌ها اضافه کنید. گیاهان را با باور کننده‌های غنی از نیتروژن هر دو هفته یک بار تغذیه کنید تا تولید آن‌ها بالاتر برود. حداقل 10 تا 15 سانتیمتر گیاهان باید داخل زمین فرو رفته باشد تا کمتر در معرض خطر قرار بگیرد و حتماً بعد از مواد بارور کننده باید خاک گیاه را مرطوب کنید.

وجین کردن اسفناج 
می‌توانید حداقل 7 و نیم تا 13 سانتیمتر این گیاهان را وجین کنید و اجازه دهید که رونق گیاه افزایش پیدا کند. به جای این که گیاهان علف‌های هرز بکشید و باعث شوید که ریشه آسیب ببیند، بهتر است که با قیچی این کار را انجام دهید که باعث می شود رشد گیاه افزایش پیدا کند.

بهترین و بدترین همراهان این گیاه
هیچ نوع سبزی و گیاهی نیست که با اسفناج ناهم خوانی داشته باشد. ولی در عین حال کاهو، بادمجان، پیاز، فلفل، گوجه فرنگی، توت فرنگی، کلم، نخود فرنگی، تربچه و کرفس، بهترین همراهان این گیاه هستند. 

چگونگی برداشت اسفناج

می‌توانید بعد از 6 تا 8 هفته برداشت کردن را شروع کنید، که گیاهان در چنین زمانی حدود 7 تا 10 سانتی متر ارتفاع دارند.

روش‌های زیادی برای برداشت این گیاهان وجود دارد : می‌توانید تمام برگ‌های آن را حدود دو و نیم سانتیمتر از بالا جدا کنید و اجازه دهید که اسفناج دوباره به رشد خود ادامه دهد که در چنین روشی دوباره این گیاه شروع به جوانه زدن می‌کند. 

اما از طرف دیگر می‌توانید فقط بزرگ‌ترین برگ‌ها را جدا کنید : آن‌ها را بیرون بکشید و اجازه دهید که ساقه سر جای خود باقی بماند و این کار باعث می‌شود که سبزیجات جدیدتر تازه تر باشند و علاوه بر این که تولید کنندگی اسفناج نیز افزایش پیدا می‌کند. اگر گیاه خود را در تابستان کاشته اید، احتمالا در اواخر اردیبهشت تا مرداد سال بعد می توانید آن را برداشت کنید. برای گیاهانی که در زمستان کاشته شده اند نیز مرداد تا فروردین زمان مناسبی برای برداشت است.

چگونگی ذخیره کردن و نگهداری اسفناج 

اسفناج گیاهی نیست که بخواهید در مدت زمان طولانی آن را ذخیره کنید. تنها یکی دو روز خارج از فریزر می‌توانید آن را درون یک کیسه پلاستیکی نگه دارید. اگر می‌خواهید که تا مدت طولانی‌تری برای شما باقی بماند، بهتر است که آن را خشک کنید و از پودر آن استفاده کنید و البته افراد می‌توانند با فریزرهای بسیار خنک ، مدت زمان نگهداری از اسفناج را تا چند ماه افزایش دهند.

 آفت‌ها و بیماری‌های گیاه اسفناج

گاهی اوقات ممکن است که اسفناج بیشتر از سبزی گل بدهد و دلیل آن این است که هوای آن منطقه بسیار گرم است و یا به اندازه کافی آب نخورده است و این کار را باید با برنامه ریزی دقیق تر اصلاح کنید و سعی کنید که زمین خود را مرطوب تر از همیشه نگه دارید.

-ویروس موزاییک
این بیماری توسط شته‌های گیاهی پخش می‌شود و زمانی که این عفونت ایجاد می‌شود، احتمالاً لکه‌هایی روی گیاه مشاهده می‌کنید که کم کم شروع به زرد شدن می‌کنند و اسفناج شما خشک و پلاسیده می‌شود که برای جلوگیری از این بیماری بهتر است به طور منظم گیاه خود را وجین کنید.

-قارچ گیاهی
این قارچ‌ها باعث زرد شدن برگ‌های قدیمی می‌شوند و تولید و باروررپذیری گیاه را کاهش می‌دهند. همچنین ریشه آن را سیاه می‌کند تا سبزی از بین برود و تا زمانی که این قارچ‌ها زنده هستند، در سراسر زمین پخش می‌شوند و اتفاقا تا فصل بعد ادامه دار خواهد بود. بهترین راه این است که دانه‌ها را چند وقت یک بار به طور منظم بچرخانیم و جای آن را ثابت نگه داریم. 

جهت خرید کود به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید

-کپک
کپک گیاهی فقط به اسفناج در مناطق مرطوب حمله می‌کند. می‌توانید با فاصله دادن گیاهان از یکدیگر از این اتفاق جلوگیری کنید تا هوا به اندازه کافی به آن برسد. کپک زمانی به گیاه حمله می‌کند که هوا بیش از حد مرطوب باشد. این موضوع را چگونه حل کنیم؟ می‌توانید گیاهان را با فاصله بیشتری از هم بکارید و فقط به خاک آب بدهید و از آب دادن به برگ‌ها صرف نظر کنید.

-کرم لوله ای
هیچ راهی نیست که از آسیب این کرم‌ها در امان ماند و تنها باید سعی کنید که جای گیاه را به مراتب عوض کنید و آن را در جای خود بچرخانید تا گیاه در یک مکان پایدار نباشد. 

-پرندگان
این پرندگان دانه‌ها و جوانه‌های گیاه را می‌خورند. با کشیدن یک پوشش توری روی این گیاهان از آن‌ها محافظت کنید و همچنین می‌توانید از مکانیزم‌های جدیدی استفاده کنید که پرندگان را از دور و بر گیاه دور کند.

برداشت اسفناج

زمان برداشت اسفناج کوتاه است، زیرا از یک طرف رشد برگ‌های اسفناج باید حتی‌الامکان کامل شده باشد و از طرف دیگر باید برداشت اسفناج قبل از شروع به گل رفتن آن تمام شده باشد. اسفناج گل داده معمولاً تلخ مزه بوده و به عنوان سبزی بی‌ارزش می‌باشد.

خواص دارویی اسفناج

در صدر خوراک‌های ضد سرطان، طبق نظر حكمای طب سنتی اسفناج از نظر طبیعت کمی سرد و تا حدی می‌توان گفت که نه سرد است و نه گرم، بلکه معتدل است. برگ آن خنک کننده است و برای کاهش تب و ورم ریه و روده کوچک نافع است. تخم آن خنک کننده، ملین و برای ورم کبد و یرقان مفید است. اگر برگ اسفناج با جو پوست کنده و به اصطلاح جو سفید و روغن بادام شیرین پخته شود، برای سرفه‌های خشک و تب‌های گرم اشخاص گرم مزاج مفید است.