سوپر جاذب ها و آشنایی با آن

سوپر جاذب (سوپر آب) ها ابتدا در اواخر دهه 1960 در آمريکا توليد شدند و انواع تجاري آن در اوايل دهه 1970 به بازار آمريکا عرضه شدند. سوپرجاذب مواد اصلاح‌کننده‌ای هستند که کاربرد وسیعی پیدا کرده‌اند. این هیدروژل‌ها، پلیمرهایی به شدت آب‌دوست‌اند که ضمن برخورداری از سرعت و ظرفیت زیاد جذب آب، به مثابه آب انبارهای مینیاتوری عمل کرده و در موقع نیاز ریشه، به راحتی آب و مواد غذایی محلول در آب را در اختیار ریشه گیاه قرار می‌دهند.
سوپر جاذب‌ها، سال‌هاست که در کشورهای پیشرفته، بعنوان محصولی مطمئن در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گرفته اند سوپر جاذب‌ها شبکه‌های پلیمری هستند که قابلیت جذب آب، تا بیش از 400 برابر وزن خود در ساختارشان را دارند. این محصول در کنار ریشه گیاه و در داخل خاک قرار داده شده و پس از آبیاری، آب فراوانی را در خود جذب می‌کند.
هنگامی که آبیاری به اتمام رسید و پس از مدتی رطوبت خاک در اثر فرونشست و تبخیر از بین رفت، ریشه گیاه، آب جذب شده در ساختار این سوپر جاذب‌ها را با جذب اسمزی به صورت هوشمند دریافت می‌کند. سوپر جاذب‌ها با جذب آب در خود، هدر رفتن آب در اثر تبخیر و فرو نشست را تا 80 درصد کاهش می‌دهند و به همین دلیل تا حد زیادی می‌توانند در مصرف آب صرفه جویی کنند.
اساس ساخت اين پليمرها آلي بوده و به صورت مصنوعي توليد مي‌گردند، از پلي اکريلات پتاسيم و کوپلميرهاي پلي اکريل آميد ساخته شده و ويژگي منحصر به فرد آن بالا بودن ظرفيت جذب آب و حفظ آن است اين مواد پس از استفاده مستمر، در خاک کشت هيچگونه تغييري ايجاد نمي‌نمايد و گياهان‌، ارگانيسم‌هاي زنده خاک يا آب سطحي را آلوده نمي‌سازند. مطالعات توسط سازمان محيط آلمان و ساير کشورها نشان داده که استفاده از اين ماده هيچگونه عوارضي براي انسان، گياه و خاک و محيط زيست ندارد.

برای خرید بذر به فروشگاه نازبو مراجعه کنید.

• مقدار آبی که در خاک ذخیره می‌شود به ظرفیت نگهداری رطوبت خاک نیز بستگی دارد. پلیمرهای سوپر جاذب ضمن بالا بردن ظرفیت نگهداری آب در خاکهای سبک می‌توانند مشکل نفوذناپذیری خاک‌های سنگین و مشکل شسته شوی سریع کودها وآلودگی آبهای زیرزمینی را نیز برطرف می‌سازد.
• این سوپر جاذب‌ها به خاطر جذب سریع آب در کشاورزی و باغبانی، جنگلکاری، فضای سبز و نیز در تثبیت بیولوژیکی شن‌های روان، کنترل فرسایش خاک و کویرزدایی از جایگاه ویژه‌ای در دنیا برخوردار شده‌اند. با اینکه سوپر جاذب، تحت فشار هم قادر به نگهداری آب جذب کرده خود است، به‌ محض نیاز ریشه، آب را به سهولت در اختیار آن قرار می‌دهد.
• سوپر جاذب با جذب سریع آب و حفظ آن، بازده جذب آب ناشی از بارندگی‌های پراکنده را بالا برده و در صورت آبیاری خاک، فواصل آبیاری را نیز افزایش می‌دهند. مقدار این افزایش به شرایط فیزیکی خاک، آب و هوای منطقه و میزان مصرف سوپر جاذب در خاک، بستگی دارد. استفاده از سوپر جاذب در کاشت نشاء و نهال، تنش‌های رطوبتی را از بین برده و به سازگاری نباتات کاشته شده با محیط کمک می‌نماید.
• اين مواد شامل سه نوع کاتيون، آنيوني و خنثي مي‌باشد که در کشاورزي نوع آنيوني آن با داشتن بار منفي مورد توجه مي‌باشد. سوپر جاذب هاي آنيوني با دارا بودن قابليت بالاي ظرفيت کاتيوني قادرند علاوه بر جذب مقادير قابل توجهي آب ،کاتيون‌هاي موثر و مفيد در رشد گياه را در خود جذب کنند و ضمن جلوگيري از هدر رفتن آنها در موقع لزوم آن‌ها را در اختيار گياه قرار دهند. اين مواد بي بو، بي رنگ و بدون خاصيت آلايندگي خاک، آب و بافت گياهي مي‌باشند.
• با توجه به pH نزدیک به خنثای سوپر جاذب که بین 6 تا 7 است، اثر سوء بر خاک نداشته و هیچگونه سمیتی نیز ندارد. این سوپر جاذب‌ها پس از 3 تا 5 سال، بسته به نوع آن و ترکیب خاک، توسط میکروارگانیسم‌ها تخریب می‌شوند و لذا آلودگی زیست‌محیطی ایجاد نمی‌کنند. علاوه بر نگهداری آب، سوپر جاذب به علت تغییر حجم مداوم (انبساط به هنگام تورم و انقباض به هنگام از دست دادن آب) میزان هوا را در خاک افزایش می‌دهد.

 برای خرید کود به فروشگاه نازبو مراجعه کنید.

مزایای استفاده از پلیمرهای سوپر جاذب 

1- افزایش سطح زیر کشت زمین‌های کشاورزی
2- افزايش ظرفيت حفظ آب و مواد غذايي خاک براي مدت طولاني
3- کاهش تعداد نوبت‌هاي آبياري تا حد 50 درصد
4- مصرف يکنواخت آب براي گياهان
5- رشد سريع‌تر و مطلوب‌تر ريشه با ذخيره مواد غذايي
6- کاهش شستشو آب و مواد غذايي موجود در خاک
7- کاهش هزينه‌هاي آبياري
8- فراهم نمودن رطوبت پوسته خاک
9- بالا بردن ظرفيت تبادلي سوپر جاذب‌ها و تبادل کاتيوني در خاک
10- به حداکثر رساندن پتانسيل توليد محصول
11- رشد سريع تر و سالم تر گياهان مخصوصاً در مناطق بسيار گرم و خشک
12- مصرف بهينه کودهاي شيميايي
13- محافظت ريشه‌هاي روي خاک در برابر خشک شدن در زمان حمل و نقل و انبار کردن نهال‌ها
14- هوادهي بهتر در خاک
15- امکان کشت در مناطق بياباني و سطوح شيب دار
16- افزايش فعاليت و تکثير قارچ‌هاي مايکوريزا
17- ثبات و اثر طولاني سوپر جاذب
18- تقويت حالت تخلخل، تغذيه پذيري و ثبات ساختار کشت
19- جلوگیری از تنش‌های ناشی از نوسان های رطوبتی به خصوص در زمان کاشت نشاء و نهال
20- پرورش و انتقال نهال با تلفات کم

فواید استفاده:

مدیریت آبیاری : سوپر جاذب‌ها با توجه به قدرت جذب بالایی که دارند پس از آبیاری یا بارندگی‌ها آب را جذب کرده و به تدریج بر حسب نیاز ریشه در اختیار گیاه قرار می‌دهند و با این کار دوره آبیاری را بین 50 تا 60% کاهش می‌دهد.
فشردگی خاک : یکی از مشکلات مهم در کشاورزی فشردگی خاک می‌باشد که می‌تواند سبب کاهش شدید محصول گردد و در صورتی که بخواهیم آن را برطرف سازیم باید هزینه‌های سنگینی را متحمل شویم در صورتی استفاده از سوپر جاذب‌ها با توجه به انبساط و انقباضی که در اثر جذب و دفع آب دست می‌آورند سبب جلوگیری از فشردگی خاک می‌شوند
کمبود مواد غذایی : یکی از عمده مشکلات بخش کشاورزی مبحث تغذیه نباتات می‌باشد. با توجه به اینکه هزینه‌های خرید و حمل و نقل کودها و همچنین هزینه های کارگری گزاف می‌باشد، سوپر جاذب‌ها توانایی جذب عناصر غذایی را داشته و به تدریج در اختیار گیاه قرار می‌دهند این ویژگی علاوه بر صرفه جویی در مصرف کود و در نتیجه کاهش هزینه‌ها سبب شده کود در منطقه موثر ریشه قرار گیرد و باعث افزایش راندمان محصول گردد و به علاوه از شسته شدن کودهای شیمیایی و آلودگی آب‌های زیرزمینی نیز جلوگیری می‌کند.
تبخیر و روان آب : سوپر جاذب با جذب سریع آب سبب کاهش تبخیر آن شده و همچنین با توجه به افزایش نفوذپذیری خاک از ایجاد روان آب‌ها به شکل موثری می‌کاهد .
شیب تند : از مشکلات زمین‌هایی که شیب تند دارند این است که قادر به نگهداری آب در خودشان نمی‌باشند و در نتیجه کشت و کار در آن مشکل می‌شود، در حالی که استفاده از سوپر جاذب با توجه به نگهداری آب در منطقه موثر ریشه باعث شده تا بتوانیم حتی در زمین‌های شیب دار نیز اقدام به کشت گیاهان نماییم.
فرسایش : فرسایش بادی و آبی سالانه میلیون‌ها تن خاک حاصلخیز را از مزارع ایران جابجا کرده و خسارت شدید را بر اقتصاد کشاورزی کشور وارد می‌کند، در حالی که استفاده از سوپر جاذب با توجه به داشتن رطوبت دائمی از فرسایش بادی جلوگیری کرده و با افزایش نفوذپذیری خاک نسبت به آب از ایجاد روان آب‌ها و فرسایش آبی نیز جلوگیری به عمل می‌آورد.
افزایش بازدهی : این ماده با قابلیت نگهداری رطوبت و مواد غذایی در منطقه موثر ریشه سبب افزایش محصول بین 17% تا 55% می شوند.
بازده اقتصادی : به جهت افزایش بازدهی و کیفیت محصولات تولیدی و همچنین کاهش هزینه‌های آبیاری، جلوگیری از فرسایش، جلوگیری از فشردگی خاک و ... سبب افزایش بازده اقتصادی می‌گردد.
سرسبزی و شادابی گیاهان : از بزرگترین مشکلات در فضای سبز نیاز آبی گیاهان و ایجاد استرس و شوک در اثر گرما و خشکی می‌باشد که باعث شده گیاه سرسبزی و شادابی خودشان را از دست بدهند. استفاده از سوپر جاذب باعث شده تا سرسبزی و شادابی گیاهان حفظ گردد، چرا که رطوبت کافی و هم مواد غذایی مناسبی را در اختیار گیاه قرار می دهد.
تامین دائمی مواد مغزی: مشکلات تغذیه گیاهان این هست که بر اثر آبیاری مواد غذایی شسته شده و به طبقات پایین رفته و از دسترس گیاه خارج می‌شود . استفاده از سوپر جاذب باعث شده تا با جذب مواد غذایی و آزاد کردن آنها به تدریج نقش موثری در کاهش عناصر غذایی در منطقه موثر ریشه داشته باشد
یکنواختی رطوبت : در خاکهای شنی مشکل اصلی زهکشی بالای خاک و در نتیجه کاهش دوره آبیاری است که سبب افزایش هزینه ها می گردد وسوپر جاذب با جذب آب و دفع آن بسته به نیاز ریشه باعث شده رطوبت به شکل یکنواختی در خاک پخش شده و از خشک شدن سریع آن جلوگیری می‌کند .
عدم نیاز به هرس  : به دلیل اینکه در فضای سبز به خصوص چمن کاری رطوبت زیاد است امکان به وجود آمدن قارچ‌ها نیز می‌باشد، در حالی که استفاده از سوپر جاذب به دلیل نگهداری رطوبت اضافی در قسمت ریشه اجازه نمی‌دهد قارچ‌ها، علف‌های هرز و دیگر رستنی‌های مزاحم با استفاده از این رطوبت اضافی مشکلاتی را برای گیاه اصلی به وجود آورن .
کاهش هزینه آبیاری : فضاهای سبز و بخصوص مناطق چمن کاری و گل ها به آبیاری زیادی نیاز دارند و گاهی لازم است تا چندین نوبت در روز آبیاری صورت گیرد و این در حالی است که استفاده ازسوپر جاذب سبب کاهش دوره آبیاری شده که تا حدود زیادی در هزینه کارگری صرفه جویی خواهد کرد.

.

مقدار و روش استفاده:

کاشت نهال: ابتدا گودالی با عمق مناسب حفر نموده سپس حدود 200 الی 250 گرم سوپر جاذب را داخل گودال می‌ریزیم وبا مقداری خاک مخلوط می‌کنیم و نهال را داخل گودال قرار داده و گودال را پر می‌کنیم. باید سعی شود سوپر جاذب در نزدیکی ریشه قرار بگیرد.
انتقال نهال : ریشه بدون خاک نهال را در مخزن حاوی ژل سوپر جاذب ( ویژه انتقال نهال ) فرو می‌بریم، پس از خارج کردن نهال مقداری ژل به ریشه نهال می‌چسبد که رطوبت لازم را در طی زمان انتقال حفظ می‌نماید. جهت کاشت این نوع نهال تمامی مراحل همانند کاشت نهال بدون ژل می‌باشد و فقط در هنگام کاشت از سوپر جاذب به صورت خشک در گودال به میزان 30گرم استفاده میشود.
درختان زیر پنج سال و درختچه‌ها: حدود 250- 350گرم سوپر جاذب خشک به ازای هر درخت توصیه می‌شود. روش کار به این صورت است که در قسمت سایه انداز درخت که توسعه ریشه بیشتر است 3 حفره 50-40 سانتیمتری ایجاد می‌کنیم، اندازه و تعداد حفره‌ها بستگی به اندازه درخت دارد. در این روش که روش کپه‌ای ( درون گودال ) است مقداری سوپر جاذب را در کف چاله‌ها به صورت خشک می‌ریزیم و سپس روی آن را با خاک معمولی پر می‌کنیم  البته چاله ها باید حداقل 10 سانتیمتر از سطح زمین پایین‌تر باشند. علاوه بر این روش این مواد می توانند به صورت نواری (در محدوده توسعه ریشه دور تا دور درخت نواری به عمق 50-40 سانتیمتر حفر می‌شود و مقدار مشخص شده در کف کانال به طور یکنواخت پخش می‌شود) و اختلاط کامل (مقدار مشخص شده را باخاک داخل چاله مخلوط کرده و آن را در کف چاله می‌ریزیم) به کار روند . میزان مصرف سوپر جاذب بستگی به بافت خاک و اندازه درخت دارد.

درختان میوه و جنگل کاری‌های شهری:
200- 400گرم برای هر درخت توصیه می‌شود. روش کار به این صورت است که در قسمت سایه انداز درخت که توسعه ریشه بیشتر است 5-3 حفره 50-40 سانتیمتری ایجاد می‌کنیم (اندازه و تعداد حفره‌ها بستگی به اندازه درخت دارد) در این روش که روش کپه‌ای (درون گودال) است مقداری سوپر جاذب را در کف چاله‌ها به صورت خشک می‌ریزیم و سپس روی آن را با خاک معمولی پر می‌کنیم البته چاله‌ها باید حداقل 10 سانتیمتر از سطح زمین پایین تر باشند. علاوه بر این روش این مواد  می‌توانند به صورت نواری و اختلاط کامل (به همان روشی که در بالا توضیح داده شد) با خاک به کار روند، در هر صورت پس از پایان این مراحل آبیاری انجام می‌گیرد .

زمین‌های چمن: به مقدار 50 الی 100 گرم سوپر جاذب در هر متر مربع و در عمق 5/2- 2 سانتی متری خاک قرار می‌دهیم. روش کار به این صورت است که ابتدا بستر خاک را آماده می‌کنیم و بعد مقدار توصیه شده را به صورت دستپاش یا بذر پاش در سطح خاک پخش کرده و سپس با برگرداندن این مواد را در لایه 2 الی 5/2 سانتیمتری قرار می‌دهیم و به اندازه 10 سانتیمتر خاک معمولی روی آن می‌ریزیم و غلتک می‌زنیم و بعد عملیات بذر پاشی را انجام می‌دهیم. دراین روش مقدار آبیاری کمتر از روش‌های معمول و همچنین دوره آبیاری طولانی‌تر می‌شود.
گیاهان زینتی : جهت کاشت گیاهان زینتی مانند انواع رزها و غیره، ابتدا چاله ای به عمق مناسب بوته حفر می‌کنیم و حدود 20 الی 30 گرم سوپر جاذب بسته به اندازه بوته در ته چاله می‌ریزیم و با خاک داخل چاله مخلوط می‌کنیم و آنگاه بوته گل را داخل چاله قرار داده آن را آبیاری می‌کنیم .
کشت‌های زراعی: میزان استفاده : (یونجه : 75 کیلوگرم) - (سیب زمینی : 35 تا 50 کیلوگرم) - (گندم و جو :25 کیلوگرم) - (چقندر : 55 کیلو گرم) - (ذرت علوفه ای : 100 کیلوگرم) و... در هکتار (گوجه فرنگی : 4 گرم) - (خربزه و هندوانه : 6 گرم) - (خیار : 5 گرم) برای هر نهال (نشاء) یا بذر
پرورش قارچ: سوپر جاذب به مقدار دو کیلوگرم در هرمتر مکعب با بستر کاشت مخلوط شده و تا حالت اشباع آبیاری می‌شود.
خزانه نشاء: حدود 120- 40 گرم سوپر جاذب در هر متر مربع ودر عمق 15-10سانتی متری استفاده می‌شود.

توضیح مهم:
1- در هر یک از شرایط فوق لازم است تا 3-2 نوبت آبیاری معمولی انجام شود و سپس فاصله آبیاری را افزایش دهید.
2- کاربرد سوپرجاذب بسته به نوع گیاه  بافت خاک، شرایط اقلیمی و کیفیت آب، موجب کاهش آب مصرفی به میزان 70-50%می شود که این مقدار برای گیاهان گلدانی 75-50% ، زمینهای چمن 40- 15%، گیاهان زراعی در شرایط زراعی 40-20% است.
3- قبل از کاربرد از مخلوط کردن سوپرجاذب با هر نوع کود و مواد افزودنی جامد و مایع دیگر جداً خودداری کنید.
4- هنگام کاربرد همزمان از سوپرجاذب و کود و یا هر افزودنی دیگر باید از چالکودهای مجزا استفاده شود. (مانند روش بعلاوه و ضربدر)
5- سوپر جاذب باید دور از رطوبت و نور مستقیم آفتاب نگهداری شود.
کاربرد این محصول در ایران: ايران کشوري کم آب و خشک است؛ با توجه به اين موضوع که کل آب مصرفي در ايران حدود 5_/86 ميليارد متر مکعب در سال مي‌باشد، حدود 80 ميليارد متر مکعب آن در بخش کشاورزي مصرف مي‌شود. از اين مقدار 65 درصد آن به علت شيوه‌هاي غلط و روش هاي ناکارآمد سنتي آبياري هدر مي رود.
خشکسالي و فجايع زيست محيطي، پيامد هدرروي بي‌رحمانه آب است. براي مقابله با اين مسائل و مشکلات، بکارگيري شيوه‌هاي نوين آبياري لازم مي‌باشد. کاربرد هيدروژل‌هاي فوق جاذب، جديدترين شيوه‌هاي آبياري براي مناطق خشک است که به کمک آن مي‌توان تا 50 درصد اتلاف آب آبياري و در نتيجه مصرف آب را کاهش داد.