معرفی گیاه سدوم

سدوم ساکولنت کم توقع و مقاومی است که به راحتی می‌توان در محیط‌های مختلف از آن نگهداری کرد و دارای برگ‌های گوشتی رنگین است که آن را مناسب نگهداری در گلدان به عنوان گیاه زینتی می‌سازد. تکثیر آسان، رشد سریع و تنوع بالا از دیگر مزیت‌های سدوم‌ها می‌باشد.

سدوم با نام علمی "SEDUM RUBROTINCTUM" بومی کشور مکزیک است. حدود 600 گونه در این خانواده وجود دارد که همگی برگ‌های گوشتی و آبدار دارند و معمولاً در تابستان تا پاییز شکوفا می‌گردند. توجه به ارتفاع این گیاه می‌توان آنان را در دو گروه قرار داد:
1- کم ارتفاع که معمولاً حدود 5 سانتیمتر ارتفاع دارند و به عنوان گیاهان کف پوش و خزنده  استفاده می‌شوند و از گیاهان مناسب باغ‌های صخره ای هستند.
2- بلند  با ارتفاع حدود 30 سانتیمتر. برگ گیاهان سدوم قابل خوردن هستند و برخی از گونه ها به این دلیل معروف شده اند که عبارتند از: Sedum reflexum که با نام‌هایی همانند "prickmadam"و "stone orpine"و"crooked yellow stoncrop" نیز نامیده می‌شوند و بخصوص در انگلستان از برگ آن‌ها در سالاد استفاده می‌شود و رقم دیگر سدوم  Sedum divergens است که با نام "spreading stonecrop" شناخته می‌شود.

انواع سدوم و مشخصات آن‌ها

1- Goldmoss sedum) S. acre) سدوم اکر :

دارای برگ‌های کوچک خزه مانند به رنگ سبز روشن است. گل‌های آن زرد رنگ و در اواخر بهار ظاهر می‌شود. ساقه‌های رونده آن شاخه‌های کوتاهی به طول ۵ تا ۵/۷ سانتی‌متر تشکیل می‌دهند. این گیاه می‌تواند برای پر کردن فضای خالی بین سنگفرش‌ها و در میان صخره‌ها و یا پوشاندن سطوح کوچک به کار رود.

2- S. album:

دارای برگ‌ها به تقریب استوانه‌ای شکل به طول ۵/۱ سانتی‌متر است که گاهی به سرخی می‌گرایند. خوشه‌هایی از گل‌های سفید متمایل به صورتی در اوایل تابستان در بالای برگساره ایجاد می‌شود.

برای خرید کود آهن مایع به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

3- S. anglicum:

دارای برگساره سبز تیره و خزه مانند است که گل‌های سفید متمایل به صورتی آن در بهار ظاهر می‌شود.

4- S. linear:

این گونه بومی ژاپن بوده و تا ارتفاع ۳۰ سانتی‌متر رشد می‌کند. برگ‌های باریک به طول ۵/۲ سانتی‌متر به رنگ سبز روشن تشکیل می‌دهد (رقم ‘Variegatum’ دارای برگ‌های با حاشیه سفید است). خوشه‌هایی از گل‌های زرد در اواخر بهار و اوایل تابستان روی این گیاه ظاهر می‌شود.

5- S. spurium سدوم سپوریوم :

این گونه بومی شمال ایران ترکیه و منطقه قفقاز هستش و دارای برگ‌های گرد و ضخیم به طول و پهنای ۵/۲ سانتی‌متر است که روی ساقه‌های رونده آن به شکل طوقه‌ای و کم‌ تراکم تشکیل می‌شود. خوشه‌های متراکمی از گل‌های صورتی در اواخر تابستان ظاهر می‌شود. رقم رایج آن ‘Dragon Blood’ است که دارای برگ‌های برنزه و گل‌های قرمز صورتی است.

6- S. confusum:

دسته‌هایی از ساقه‌های پهن‌شونده رو به بالا به ارتفاع ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر تشکیل می‌دهد. برگ‌های زبان مانند آن به طول حدود ۴ سانتی‌متر به رنگ سبز روشن و براق بوده که به صورت دسته‌های طوقه‌ای به سمت انتهای ساقه‌ها تشکیل می‌شوند. گل‌های بهاره آن به رنگ زرد و در خوشه‌های متراکم تشکیل می‌شوند.

7- S. sediform:

بومی مدیترانه بوده و دارای برگ‌های باریک و ضخیم به رنگ آبی خاکستری و به طول حدود ۴ سانتی‌متر است که نزدیک همدیگر روی ساقه‌هایی که ارتفاع آن‌ها ممکن است به ۴۰ سانتی‌متر برسد، تشکیل می‌شوند. گل‌های تابستانه آن به رنگ سفید متمایل به سبز است.

8- S. reflexum:

مشابه گونه قبل بوده اما طول برگ‌های آن کوتاه‌تر (۵/۲ سانتی‌متر) و گل‌ها زرد رنگ است.

9- S. rubortincum سدوم قرمز :

دارای برگ‌های استوانه‌ای به طول حدود ۵/۲ سانتی‌متر است که به طور محکم روی ساقه‌های خزنده تشکیل شده و پوششی به ارتفاع ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر تشکیل می‌دهند. هر برگ سبز در انتها به رنگ قهوه‌ای متمایل به قرمز است. برگساره ممکن است در آفتاب کامل به طور کامل به رنگ قرمز برنزه درآید. گل‌های بهاره، به رنگ زرد با ته رنگ قرمز است.

10- S.ternatum :

رنگ این گل سفید است و فصل گلدهی آن بهار است. معمولاً تا ارتفاع 8 سانتیمتر رشد می‌کند. این گل به صورت رشد عرضی سالانه 20-15 سانتیمتر رشد می‌کند. رنگ برگسار آن سبز است و  رنگ زمستانه آن خزندار است.

برای خرید ابزار باغبانی به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

11- sedum rocky سدوم سنگی : 

این گیاه به نور غیرمستقیم اما زیاد نیاز دارد. در مکان‌های سایه و کم نور به هیچ عنوان امکان نگهداری از آن نیست. دمای بین ۱۰ درجه تا ۵۰ درجه را تحمل می‌کند. برخلاف کاکتوس‌ها ساکولنت‌ها آب بیشتری نیاز دارند، بنابراین یکی دو روز بعد از خشک شدن سطح خاک آبیاری کنید.

12- سدوم مینیاتوری :

این سدوم یکی از زیباترین و پرطرفدارترین انواع این گیاه است. همه سدوم‌ها برگ‌های گوشتی و آبدار دارند، ولی ویژگی منحصر به فرد این سدوم شکل برگ‌ها است. برگ‌ها دارای اندازه خیلی کوچک هستند و مانند یک توپ کوچک در کنار هم جمع شده اند. رنگ برگ سدوم‌ها تنوع زیادی دارد، اما برگ‌های این گونه سبز رنگ هستند.

نگهداری سدوم و نیازها

سدیوم‌ها واریته های مختلف دارند که این گیاهان را می‌توان از نواحی کوهستانی تا نواحی ساحلی پیدا کرد، بسیاری از نیازهای این گیاهان همانند یکدیگر است.
آبیاری: سدوم‌ها گیاهان کم توقعی هستند که می‌توانند شرایط خشکی بستر کاشت را تا حدود قابل توجهی تحمل کنند و خاک‌های مرطوب را نمی‌پسندند در طی فصول بهار و تابستان گیاه را آب دهید، اما آبیاری را در طی زمستان کاهش دهید پوسیدگی گیاه به دلیل آبیاری بیش از اندازه یکی از دلایل اصلی از بین رفتن آنان در محیط خانه است اما این مسئله نباید منجر به آبدهی کم و خشکی دادن به گیاه شود که در این صورت برگ‌ها چروکیده و کوچک می‌شوند، زیرا گیاه از ذخایر آب داخل برگ‌ها استفاده خواهد کرد ادامه این شرایط موجب ریزش برگ‌ها خواهد شد. بنابراین بهتر است که سطح خاک را بررسی کنید و زمانی که متوجه خشکی بستر کاشت شدید گیاه را آب بدهید.
نور: اغلب نور دوست هستند و حداقل ۴ ساعت نور مستقیم به رشد آنان کمک می‌کند، برخی از ارقام نیز مکانی نیمه سایه یا به بیان دیگر 4-3 ساعت نور آفتاب را دوست دارند به هر حال هیچ یک از انواع سدوم در مکان سایه رشد خوبی نخواهد داشت.
دما: برخی از این گیاهان هوای سرد را به خوبی تحمل می‌کنند و برخی به این شرایط حساس هستند به عنوان مثال برخی سدوم‌ها دما را تا ۶- تحمل می‌کنند، حتی نمونه‌ای مانند sedum linear variegatum می‌تواند سردی هوا را تا ۱۷- درجه سانتی‌گراد تحمل کند در حالی که بعضی انواع در دمای زیر ۵ درجه سانتیگراد از بین خواهند رفت. نمونه Morganianum و sieboidii mediovariegatum که از سدوم‌های محبوب و زینتی هستند، در طی تابستان دمای ۱۸-۲۱ و در زمستان دمای حدود ۴-۵ درجه سانتی گراد را تحمل می‌کنند، اما مکان گرم‌تر در طی زمستان برای آنان مناسب است.
خاک: سدوم به خاکی سبک با زهکش بسیار خوب نیاز دارد و خاک‌های فقیر را تحمل می‌کند در واقع خاک‌هایی که بسیار غنی از مواد غذایی است از جمله عوامل رشد نامناسب این گیاه است. وجود رس در خاک که موجب سنگین شدن خاک می‌شود یکی از دلایل عدم رشد مناسب این گیاه است، از جمله ترکیبات بستر کاشت این گیاه یک قسمت پیت ماس + یک قسمت شن یا ۶۰ ماسه، ۳۰ پیت ماس، ۱۰ درصد ورمی کمپوست، بستر کاشتی با عمق ۳۰ تا ۳۷ سانتیمتر برای این گیاه مناسب است، برای تقویت گیاه می‌توان در هر بهار لایه نازکی از کمپوست در اطراف گیاه پخش کرد تا به تدریج از مواد غذاییان استفاده کند.
کوددهی سدوم : برای کوددهی می‌توان از کودهای ۲۰٫۲۰٫۲۰ از بهار تا اول پاییز سه هفته یکبار و برای گیاهان جوان از کودهای با میزان نیتروژن کمتر استفاده کرد این گیاه در صورت غنی بودن خاک نیاز به کوددهی زیاد ندارد. کوددهی زیاد به منظور تحریک گیاه به رشد موجب پوسیدگی گیاه و از بین رفتن آن می‌شود، زمانی که ریشه‌های گیاه از منافذ زیر گلدان بیرون بیاید، می‌توان گلدان را تعویض کرد.

برای خرید پکیج بذر کاکتوس گنبدی به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

تکثیر ساکولنت سدوم

این گیاه با بذر، قلمه برگ، قلمه ساقه و تقسیم بوته تکثیر می‌شود بدرها را می‌توان در بستر پیت ماس کاشت. قلمه زدن سدوم: در تکثیر سدوم به روش قلمه، ساقه می‌تواند پنج سانتی و حاوی یک برگ باشد، اما قلمه ساقه به طول ۸ تا ۱۰ سانت که حداقل ۳ برگ دارد زودتر ریشهه خواهد داد دو برگ آخر را نیز از نیمه قطع کنید و یک برگ انتهایی باشد با این کار سطح به خیر در قلمه کاهش می‌یابد و در طی روند ریشه زایی آب کمتری را از دست می‌دهد، از دست دادن آب قلمه‌ها یکی از دلایل عدم ریشه زایی آنان است طوری قلمه را در بستر کاشت (پیت ماس و شن) قرار دهید که حتماً یک گره (ناحیه اتصال برگ به ساقه) درون خاک قرار گیرد، محیط کاشت و هوای اطراف قلمه مرطوب نگه داشته شود، اگر محل نگهداری گلدان قلمه خشک است بهتر است روی بستر کاشت با پلاستیک پوشانده شود تا رطوبت حفظ شود. ریشه زایی قلمه ۶-۸ هفته طول می‌کشد.

برای خرید خاک مخصوص کاکتوس و ساکولنت به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

تکثیر به روش تقسیم بوته: گیاهان بزرگ‌تر را که دچار ازدحام بوته شده‌اند، می‌توان با تقسیم بوته در پاییز و یا اوایل بهار تکثیر کرد تقسیم بوته روشی است که هر ۴-۵ سال با توجه به ازدحام برگسار انجام می‌شود.
تکثیر سدوم با برگ : در تکثیر به روش قلمه برگ برگ‌ها را از انتهای متصل به ساقه به دقت جدا کرده (به راحتی با دست جدا می‌شود) و بعد از یک روز استراحت در مکان سایه روی سطح خاک نرم و مرطوب (مخلوط پیت ماس و ماسه) قرار دهید جوری که قسمت روی برگ به طرف بالا باشد، سطح بستر را همواره با کمک افشانه مرطوب نگه دارید (مرطوب نه خیس) بسته به دما و رطوبت محیطی یک هفته تا ده روز طول می‌کشد که برگ‌ها در خاک ریشه دوانده و شروع به برگ دهی کنند، قد جوانه‌های حاصل از تکثیر به هشت تا ده سانت رسید اقدام به کشت قلمه برگ در بستر مستقل کنید.

هرس: این گیاه را می‌توان پس از اتمام گلدهی هرس کرد و ساقه‌های اضافی مخصوصاً آنها که مرکز گیاه را شلوغ کرده‌اند یا ساقه‌هایی که بیش از اندازه بلند شده‌اند را کوتاه کرد، اما اگر شدت این عمل در این مقطع زمانی زیاد باشد گیاه شوکه خواهد شد بنابراین اگر می‌خواهید سدوم را هرس شدید کنید تا پاییز صبر کنید آن زمان نیز ۳۰ تا ۵۰ درصد از ساقه را باقی گذاشته بقیه را هرس کنید البته این عمل موجب به تعویق افتادن گلدهی سال آینده می‌شود اما گیاه ساقه‌های جوان تولید می‌کند که به زیبایی آن می‌افزاید.

جهت خرید پیت ماس و خرید ورمی کمپوست به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

آفات سدوم و بیماری‌ها

1- لکه برگی سدوم بر اثر فعالیت قارچ‌هایی همانند انتراکتوز. سرکوسپورا و سپتوریا در شرایط آبیاری زیاد این گیاه و عدم مناسب بودن زهکش بستر کاشت ایجاد می‌شود، در اثر این بیماری لکه‌های سیاه خاکستری و یا قهوه‌ای رنگی بر روی برگ‌ها شکل می‌گیرد و می‌تواند در ابتدا برگ‌ها و سپس تمامی گیاه را از بین ببرد، اگر چه با بهبود و مناسب کردن شرایط محیطی می‌توان احتمال شیوع این بیماری را کاهش داد اما در مواردی که این بیماری در حال پیشرفت است باید از سموم قارچ‌کش مناسب استفاده کرد.

2- پوسیدگی ریشه: با قارچ‌های ریزوکتونیا و یا فوزاریوم باعث سیاه و قهوه‌ای شدن از بین رفتن ریشه و قسمت‌های پایین ساقه می‌شود. همچنین ممکن است زخم‌های آبداری در نزدیکی سطح خاک بر روی ساقه تشکیل شود، مصرف قارچ‌کش‌ها در این بیماری مؤثر نیست و باید گیاه آلوده را از بین برد.

3- کپک خاکستری توسط قارچ botrytis cinerae از دیگر بیماری‌هایی است که در سطح قسمت‌های مختلف گیاه پوشش خاکستری رنگ به وجود می‌آورد، هوای سرد و مرطوب آن را تشدید می‌کند. رعایت مسائل بهداشتی، بکارگیری بستر کاست تمیز و ضد عفونی شده از جمله روشهای جلوگیری از شیوع بیماری است، می‌توان در صورت ازدحام از سموم قارچ کش استفاده کرد.

4- سفیدک پودری: از بیماری‌های دیگر قارچی است که بر سطح برگ پوششی از پودری نرم و سفید رنگ ایجاد می‌کند، علاوه بر رعایت مسائل بهداشتی و ایجاد شرایط مناسب محیطی برای کاهش فعالیت این قارچ از قارچ‌کش‌های مناسب نیز می‌توان استفاده کرد.

برای خرید سم و قارچ کش به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

5- بیماری زنگ با عامل puccinia نقاط کوچک زرد رنگی بر روی گیاه ایجاد می‌کند و گیاه کوتاه قامت باقی می‌ماند امکان استفاده از قارچ‌کش برای مبارزه با این بیماری وجود دارد.
6- بیماری پوسیدگی ساقه: موجب زرد شدن برگهای پایین گیاه و سپس مبتلا شدن سایر قسمت‌ها و پژمردن گیاه و از بین رفتنان است در قسمتت طوقه گیاه می‌توان توده‌ای سفید رنگ را مشاهده کرد، از بین گیاهان آلوده و استفاده از مخلوط کشت خاکی جدید از جمله راهکارهای مبارزه با این بیماری است.
7- فعالیت شته‌ها موجب زرد و یا قهوه‌ای شدن برگ‌ها بد شکلی آنها خواهد شد، به دلیل تولید ماده چسبناک عسل برگ‌ها چسبناک شده و در موارد شدید ریزش برگ‌ها روی می‌دهد.

8- شپشک آرد آلود نیز گاهی مشکلاتی را برای این گیاه ایجاد می‌کند که موجب زردی و ریزش برگ‌ها و ضعف رشد گیاه خواهد شد.
9- راب‌ها و حلزون‌ها می‌توانند از قسمت‌های مختلف گیاه تغذیه کنند و موجب سوراخ شدن برگ‌ها و یا ساقه گل شوند فعالیت راب‌ها و حلزون‌ها در خاک‌هایی مرطوب و غنی از مواد غذایی بیشتر است.
10- گلدهی اندک و بلند شدن بیش از اندازه ساقه همراه با نازکی آنان نشانه خاک غنی و یا کوددهی بیش از اندازه است در اینن موارد تعویض خاک بهترین راهکار است.
11- مرگ ناگهانی گیاه مخصوصاً در واریته‌هایی که به عنوان کف پوش استفاده می‌شود، مواقعی که ازدحام شاخه زیاد است روی می‌دهد.