معرفی گیاه پلومریا

گیاه پلومریا درختچه همیشه سبز بسیار معطر از خانواده “Apocynaceae” می‌باشد که تا ارتفاع ۱۰-۵ متر رشد می‌کند و بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است. دلیل محبوبیت این گیاه گل‌های زیبا و معطری است که در برخی از گونه‌های آن در سراسر سال زینت بخش شاخسار این درختچه می‌باشد.

پلومریا یا فرانگی پانی "Plumeria seed" سرده‌ای از گیاهان گلدار در خانواده‌ خرزهره‌ایان است. اکثر گونه‌ها درختچه‌های برگ‌ریز یا درخت‌های کوچک هستند. این گونه‌ها به شکلی متنوع در کشورهای مکزیک، آمریکای مرکزی و کارائیب و تا جنوب برزیل به‌صورت بومی یافت می‌شوند. البته در نواحی گرم آن‌ها را به‌عنوان گیاه تزئینی پرورش می‌دهند. نام رایج برای گیاهان این سرده بسته به منطقه، واریته و عادات مردم متفاوت است، اما فرانگی پانی یا ارقام مشابه آن بیشتر رواج دارند. پلومریا سرده‌ای متشکل از 11 درختچه و درخت کوچک است که بومی مناطق گرمسیری آمریکا از برزیل تا مکزیک و کارائیب می‌باشد. این محصول که نام‌های پلومریا و فرانگی پانی برای آن رایج هستند، تعدادی گونه و هیبرید دارد که به‌منظور تزئینی و به خاطر گل‌های جذاب و معطرشان در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری سرتاسر دنیا پرورش یافته‌اند. نام فرانگی پانی از یک نجیب‌زاده‌ قرن شانزدهم ایتالیایی می‌آید که عطری با رایحه‌ی مشابه ساخت.

برای خرید خاک و بستر کشت به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

این گیاه که هم‌اکنون در آسیا و جزایر پاسیفیک هم به‌صورت بومی پرورش می‌یابد، به علت اینکه در کنار معابد زیاد کاشته می‌شود، به نام درخت معبد (به انگلیسی: Temple Tree) نیز خوانده می‌شود. کاشت این گیاه در کشور تایلند در ابتدا یک تابو بود به این علت که نام آن به زبان محلی lantom بود و این نام شباهت با ratom یک کلمهٔ تایلندی دارد که برای غم و اندوه در نظر گرفته می‌شود اما شاه تایلند نام این گیاه را به نام جدید لیلاواده (به انگلیسی: Leelaawadee) تغییر داد. گل‌های پلومریا در شب بیشترین رایحه را از خود بروز می‌دهند تا پروانه‌های اسفنکس را به گرده‌افشانی خودشان تطمیع کنند. گل‌ها هیچ شهدی ندارند، اما باز هم گرده‌افشان‌های خود را فریب می‌دهند. پروانه‌ها سهواً در جستجوی بی‌ثمرشان برای شهد، گرده‌ها را از یک گل به دیگری منتقل می‌کنند. گرده‌افشانی از سوی انسان یا حشره‌ها می‌تواند باعث ایجاد واریته‌های جدیدی از پلومریا شود. احتمال دارد درخت‌های پلومریایی که از طریق بذرهای گرده‌افشانی متقابل ایجاد می‌شوند، ویژگی‌های درخت مادر را نشان دهند و البته احتمالش هم هست که گل‌ها دارای ظاهر کاملاً جدیدی باشند. غالباً در قبرستان‌ها یا پیرامون معابد هندو و بودا کاشته می‌شود. صدها واریته از این محصول کشف شده‌اند. گونه‌‎های متفاوت آن دارای شکل رشد و فرم‌های متنوع و مجزایی هستند.

پلومریا "Plumeria" به خانواده  "Apocynaceae" تعلق دارد و  درختچه ای همیشه سبز و یا خزانپذیر به ارتفاع ۱۰-۵ متر و بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است . دلیل محبوبیت این گیاه گلهای زیبا و معطری است که در برخی از گونه‌های آن در سراسر سال زینت بخش شاخسار این درختچه می‌باشد. گل‌ها  ۱۰-۶ سانتیمتر قطر دارند و به رنگ‌های سفید، صورتی، قرمز و کرم رنگ هستند. در صورت شکستن و یا جدا کردن قسمت‌های مختلف این گیاه شیره ای سفید خارج می‌شود که سمی است و می‌تواند موجب آزار پوست و یا چشم شود. نام متداول این گیاه "Frangipangi" است. درخت پلومریا ساقه ضخیمی و برگ‌های چرم مانند دارد و از اوایل تابستان تا پاییز گل‌های فراوانی تولید می‌کند. در مناطق با آب و هوای سرد می‌توان پلومریا را در گلدان کاشت و زمانی که در پاییز و زمستان هوا سرد می‌شود آن را به داخل خانه آورد. گل‌های لوله‌ای، مومی و 2 الی 4 اینچی از ابتدای تابستان تا پاییز به‌صورت خوشه‌ای در انتهای شاخه‌ها می‌رویند. 5 گلبرگ گرد که با یکدیگر هم‌پوشانی دارند، می‌توانند به‌صورت عریض یا کم‌عرض و به شکل بیضی رشد کنند. رنگ گل‌ها شامل صورتی، قرمز، سفید و زرد و یا ترکیبی از چند رنگ می‌باشد. گل‌ها بسیار معطر هستند با رایحه‌ای که رگه‌هایی از یاسمن، مرکبات و گاردنیا را در خود دارد. از آنجایی‌که پروانه‌های اسفنکس شب‌رو این گیاه را گرده‌افشانی می‌کنند، گل‌های آن غروب‌ها رایحه‌ خودشان را پخش می‌کنند، اما در سایر اوقات هم رایحه‌ای شبیه به گل دارند. در بسیاری از جزایر پاسیفیک، از گل‌های آن برای ساخت حلقه‌ی گل استفاده می‌کنند. تعداد گل‌های هر خوشه می‌تواند بسیار متغیر باشد و برخی از ارقام گیاه تا 200 گل هم تولید می‌کنند درحالی‌که دیگران امکان دارد تا برخی ماه‌ها تنها 50 گل در هر خوشه داشته باشند. درصد شاخه‌هایی که گل تولید می‌کنند نیز می‌تواند تغییر قابل توجهی بین 10 تا 60 درصد داشته باشد، به‌گونه‌ای که گیاهان فشرده بیشتر از گیاهان بلندقد شکوفه می‌دهند. همچنین بسته به نوع گونه، زمان اوج گل‌دهی و تعداد گل‌دهی متوالی تغییر می‌کند.

برای خرید کود گیاهان آپارتمانی و زینتی به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

نیازها:

آبیاری: پلومریا خاک خیس را تحمل نمی‌کند و ریشه‌های آن خواهد پوسید، بنابراین علاوه بر انتخاب خاکی با زهکش مناسب می‌بایست گیاه را به گونه ای آبیاری کرد که مانع از خیس بودن پی در پی محیط اطراف ریشه‌ها شویم.

برای تشخیص زمان آبیاری بهتر است که به وضعیت رطوبت سطح خاک توجه کرد. یعنی اگر سطح خاک مرطوب باشد باید از آبیاری گیاه صرفه نظر کرد، اما اگر تا حدودی خشک شده است بهتر است نسبت به آبیاری گیاه اقدام کرد.

در رابطه با قلمه‌های جدید کاشت شده برخی پرورش‌دهندگان اعتقاد دارند که در ابتدای کاشت بهتر است که خاک را به خوبی آبیاری کرد و سپس تا زمانی که گیاه جوان ۵-۴ برگ در نیاورده است، از آبیاری آن خودداری می‌کنند.

در این زمان فقط با استفاده از اسپری آب محیط را به خوبی مرطوب نگه می‌دارند. بعد از ظهور ۵-۴ برگ ، هفته ای یک مرتبه به مدت یک ماه گیاه را آبیاری می‌کنند و بعد از طی این مدت زمان است که برای آبیاری مجدد گیاه به وضعیت سطح خاک توجه می‌کنند.

نور: این گیاهان به نور مستقیم آفتاب حداقل ۶ ساعت در روز نیاز دارند. نور کم محیط از جمله دلایل ریزش گل‌ها و یا عدم شکل‌گیری غنچه های گل و همچنین شیوع برخی بیماری های قارچی است که برای رشد و نمو مکان‌های سایه و مرطوب را دوست دارند.

نور شدید بخصوص در صورت کم بودن رطوبت محیط و خشک بودن هوا و یا گرمای بالای ۳۵ درجه می‌تواند موجب سوختگی نوک و حاشیه برگ‌ها و سوختگی نواحی جوان گیاه و خشک شدن غنچه‌های گل شود. بنابراین بهتر است اگر در اواسط تابستان چنین شرایطی در محیط وجود دارد گیاهان گلدانی را به مکانی منتقل کرد که گیاه از صبح الی ظهر از نور و در بعد از ظهر از سایه برخوردار باشد.
در مورد گیاهان کاشته شده در فضای سبز نیز باید مکان گیاه را به گونه‌ای انتخاب کرد که همین شرایط (نور مستقیم تا حدود ظهر و وجود سایه در بعدازظهر) برای آن وجود داشته باشد.

بیشتر بخوانید : گیاهان آپارتمانی با آبیاری کم

دما : حداقل دمای قابل تحمل برای این گیاهان حدود ۱۰ درجه سانتیگراد است. البته گیاهان کاملاً بالغ و استقرار یافته گاهی دماهای پایین تر و نزدیک به صفر درجه را نیز تحمل می‌کنند.

در مورد دماهای بالا و گرم نیز تا زمانی که مکان نگهداری آنان از تهویه خوبی برخوردار باشد، تحمل نسبتا خوبی در برابر دمای گرم تا حدود ۴۰-۳۵ درجه سانتیگراد دارند.

دمای بهینه برای نگهداری انان نیز روزانه دمای ۳۲-۲۷ درجه و شبانه ۲۱-۱۵ درجه است.

خاک : پلومریا به خاکی با زهکشی خوب نیاز دارد مثلا می‌توان از یک قسمت شن یک قسمت پرلایت و یک قسمت خاک برگ و یا پیت استفاده کرد و یا اینکه می‌توان از یک قسمت شن و یک قسمت خاک با کیفیت خوب و تازه استفاده کرد.

از کودهایی با میزان فسفر و پتاسیم بالا می‌توان برای این گیاه استفاده کرد تا علاوه بر شاخه زایی مناسب، گلدهی نیز به خوبی تحریک شود.

برخی پرورش دهندگان وجود فسفر بالا را در کودهای مورد استفاده این گیاه همانند فرمول npk ۱۰-۳۰-۱۰ کافی می‌دانند و از چنین کودهایی هفته در میان استفاده می‌کنند و معتقد هستند با این کار شاخه‌هایی به خوبی تحریک می‌شود و در این گیاه شاخه زایی مساوی با دادن گل‌های زیاد است. گل‌ها در نوک ساقه‌ها تشکیل می‌شود.

همچنین این گیاهان به کودهای مخصوص محلول‌پاشی برگ نیز به خوبی پاسخ می‌دهند، که در اینصورت می‌توان از فرمول‌هایی ملایم تر همانند ۱۰-۱۰-۱۰ نیز استفاده کرد، کودهی را بهتر است که در اوایل پاییز متوقف کرد تا مشکلی برای دوران استراحت این گیاهان ایجاد نشود.

مشاهده اطلاعات جامع تر درباره انواع کود npk

اگر این گیاهان در گلدان نگهداری می‌شوند بعد از سال اول و یا دوم گلدان گیاه اگر قطر دهانه ای برابر با ۲۵ سانتیمتر داشته باشد، امکان دارد که برای گیاه کوچک شود و می‌توان آن را به گلدانی با قطر دهانه ۳۵ منتقل کرد که حدود دو سال دیگر نیز به خوبی می‌تواند در چنین گلدانی رشد کند.

برای گیاهان بزرگتر که تعویض گلدان آنان سخت است می‌توان به تعویض خاک سطح گلدان اکتفا کرد. به طور کل تنها زمانی به تعویض گلدان اکتفا کنید که ریشه‌ها کل گلدان را پر کرده باشند و از منافذ زیرین گلدان در حال بیرون آمدن باشند. دوران استراحت یعنی طی زمستان الی اوایل بهار زمان مناسبی برای تعویض گلدان می‌باشد.

برای خرید بذر گیاه پلومریا می‌توانید به این لینک در فروشگاه نازبو مراجعه کنید.

تکثیر پلومریا به دو صورت قلمه و بذر صورت می گیرد:

1- تکثیر از طریق قلمه:
پلومریا به اسانی از طریق قلمه بدون برگ که از ساقه در بهار تهیه شده است تکثیر می‌شوند ابتدا باید قلمه‌ها بعد از گرفتن از گیاه مادری به کناری گذاشته شوند تا شیره آنان خشک شود که این مدت زمان می‌تواند حدود یک هفته و یا حتی بیشتر (بسته به شرایط اب و هوایی) باشد.
طول مناسب قلمه ها نیز حدود ۳۰ سانتیمتر است که می‌توان در زمان کاشت از گلدان‌هایی به عمق حدود ۲۵ سانتیمتر استفاده کرد.
خاک نیز باید زهکش بسیار خوبی داشته باشد. قلمه‌ها به خیسی خاک حساسیت دارند و خواهند پوسید.
ریشه‌زایی قلمه‌ها حدود یک ماه طول می‌کشد و گفته می‌شود زمانی که قلمه حدود ۴-۳ برگ تولید کرد، ریشه‌ها نیز به خوبی شکل گرفته اند. در طی این مدت سعی می‌شود که اکثراً با اسپری آب و افزایش رطوبت محیط مانع از خشک شدن قلمه‌ها شد تا اینکه به خاک گلدان آب بدهند.
دمای مناسب مکان نگهداری قلمه‌ها نیز ۲۴- ۱۸ درجه سانتیگراد است.

2- تکثیر از طریق بذر: سخت‌ترین بخش کاشت پلومریا پیدا کردن بذر آن است، در حالی که کاشت و رشد پلومریا از بذر کار سختی نیست.
1 - خاک را برای کاشت پلومریا آماده کنید.
2- قسمت خاک گلدان بدون کود و یک قسمت پرلیت را به خوبی مخلوط نمایید. مخلوط خاک را مرطوب کنید به صورتی که ذرات در کنار هم قرار بگیرند، اما نه به صورتی که آب از آن چکه کند. 
3 - گلدان‌ها را از مخلوط خاک گلدان و پرلیت پر کنید. با انگشت خود یک سوراخ در وسط خاک گلدان ایجاد نمایید.
4 - هر بذر را در سوراخ قرار دهید به نحوی که بال کاغذی بذر خارج از خاک قرار بگیرد.

5 - خاک اطراف دانه را فشار دهید و اجازه دهید بال کاغذی نمایان باشد.
6- گلدان ها را در یک مکان آفتابی قرار دهید. گلدان‌ها باید جایی قرار داده شوند که دما بالای 15 درجه سانتیگراد باشد.
7 - خاک گلدان را تا زمانی که جوانه ظاهر می‌شود مرطوب نگه دارید اما آن را خیس نکنید. جوانه زنی معمولاً 21 روز بعد از کاشت بذر انجام می‌شود.
8 - بعد از این که نهال‌ها دو مجموعه برگ تشکیل دادند، آن‌ها را به خارج از خانه منتقل کنید. نهال‌ها باید در یک مکان با آفتاب کامل تا سایه جزیی کاشته شوند. خاکی که نهال‌ها در آن کاشته می‌شوند باید زهکشی خوبی داشته باشد.

هرس : تقریبا در سراسر سال می‌توان نسبت به هرس این گیاه اقدام کرد، اما در طی زمان و یا اواخر زمان استراحت از بهترین  مواقع انجام این عمل است. قطع ساقه‌ها موجب تحریک رشد ساقه‌های جوان و در نتیجه افزایش گلدهی می‌شود، اما در این کار نیز نباید زیاده روی کرد هرس سالی یک مرتبه و اینکه در هر مرتبه بیش از ۳۰ ٪ از حجم کل شاخسار کوتاه نشود باید رعایت شود.

آفات و بیماری : بیماری‌های شایع این گیاه اکثر بیماری‌های قارچی هستند که یا به دلیل زهکش نامناسب خاک و خیس بودن همیشگی و یا به دلیل رطوبت بیش از حد هوا شیوع می‌یابد که از جمله آنان می‌توان به بیماری‌های پوسیدگی ریشه‌ها و همچنین زنگ و سفیدک پودری اشاره کرد. در میان افات نیز شته، شپشک آردالود و مگس سفید گاهی مشکلاتی را برای این گیاه ایجاد می‌کنند.