استفاده از هورمون های ریشه زایی در قلمه زدن

این روزها شاهد استقبال بی‌نظیری از گیاهان آپارتمانی هستیم. این گیاهان با قرار گرفتن در دکوراسیون خانه‌ها شگفتی‌هایی بسیاری با خود به ارمغان می‌آورند. به طوری که بسیاری از افراد به دنبال تکثیر آن‌ها هستند. یکی از راه‌های تکثیر گیاه و ایجاد یک گیاه جدید مشابه گیاه مادر، این است که یک قطعه از گیاه اصلی را جدا کنیم و بکاریم. قلمه زدن یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای تکثیر گیاهان است. اما گاهی اوقات بعضی گیاهان با قلمه زدن به سختی تکثیر می‌شوند و یا به دلیل کمبود وقت و سرعت بیشتر نیاز داریم تا فرآیند ریشه‌دهی گیاه را بهبود ببخشیم. در این مواقع برای تقویت ریشه‌دهی قلمه از هورمون ریشه زایی استفاده می‌شود.

جهت خرید هورمون ریشه زایی به فروشگاه بذر گل و گیاه نازبو مراجعه کنید.

هورمون ریشه‌زایی هورمونی است که به طور طبیعی در بسیاری از گیاهان وجود دارد که با عنوان هورمون‌های گیاهی یا تنظیم کننده شناخته می‌شوند که امروزه با ساخت مصنوعی مواد ریشه‌زا امکان موفقیت ریشه‌زنی در گیاه را بسیار زیاد کرده است. زمانی که از مواد ریشه زایی استفاده می‌کنیم ریشه‌ها به سرعت رشد پیدا می‌کنند و دارای کیفیت زیادی هم هستند. هنگامی که گیاه را با روش قلمه ساقه می‌خواهید تکثیر کنید، استفاده از این محصول بسیار مفید بوده و گاهی برای گیاهانی که سخت تکثیر می‌شوند، مانند گل رز یا برخی از گونه‌های خاص کاکتوس‌ها و گل بنفشه آفریقایی واجب است. 

اگر چه بسیاری از گیاهان خودشان به راحتی ریشه می‌دهند، اما استفاده از هورمون ریشه زایی کار تکثیر برخی از گیاهانی را که به سختی می‌توان آنها را با موفقیت قلمه زد، خیلی آسانتر می‌کند. برخی از گیاهان مانند پاپیتال حتی در آب هم به راحتی ریشه تولید می‌کنند اما این ریشه‌ها هرگز به قدرت ریشه‌هایی که با استفاده از این محصول و در خاک تولید شده اند، نمی‌رسند.
به این کار قلمه زدن یا قلمه گرفتن (cutting) گفته می‌شود. روش‌های متداول تکثیر گیاهان به روش قلمه زدن شامل قلمه ریشه (root cutting)، قلمه ساقه (stem cutting) و قلمه برگ (leaf cutting) است و گاهی اوقات برای تقویت ریشه دهی قلمه از هورمون ریشه زایی استفاده می‌شود. هورمون ریشه زا می‌تواند در روش‌های قلمه زنی بسیاری بکار رود. استفاده آن چه در گیاهان جوان، گیاهان تنه چوبی، چه با برگ‌ها و چه در ریشه‌ها به طور چشمگیری شانس تکثیر را افزایش می‌دهد.

همچنین بخوانید: آموزش قلمه زدن گل رز

کاربرد هورمون ریشه زایی در قلمه ساقه

برای این کار نیاز به یک قلمه سالم و تازه داریم. پیش از شروع فرایند ریشه زنی، برگ‌های قلمه را جدا کنید. مقدار بسیار کمی هورمون را در یک ظرف تمیز بریزید. حدود 2.5 سانتیمتر از قلمه ساقه را در آن قرار دهید، به زودی ریشه‌های جدید از این ناحیه شروع به رشد خواهند کرد. گلدانی با خاک گلدانی مرطوب آماده کنید و ساقه قلمه را در خاک گلدان قرار دهید.

جهت خرید خاک به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

روی گلدان را با یک کیسه پلاستیکی بپوشانید (کاور کردن). این گلدان را در مکانی پرنور قرار دهید و از تابش مستقیم نور خورشید دور باشد. در مدت زمانی که منتظر ریشه دادن قلمه و رشد گیاه جدیدتان هستید، حتماً خاک قلمه را مرطوب نگه دارید (به جز برخی گیاهان مانند آلوئه ورا که دستورالعمل دیگری در مورد آن داده شده است) و به آن نظارت داشته باشید تا زمانی که برگ‌های جدید در آن رشد کنند. هنگامی که برگ‌های جدید پدیدار می ‌شوند، می‌توانید مطمئن باشید که گیاه ریشه تولید کرده است. در این زمان کیسه پلاستیکی را از روی گلدان خارج کنید. هنگامی که جوانه بزرگ شد، می‌توانید مراقبت از آن به عنوان یک گیاه جدید را شروع کنید.

استفاده از هورمون ریشه زایی در قلمه برگ

همانطور که می‌دانید بسیاری از ساکولنت‌ها ساقه ندارند و بایستی از طریق قلمه برگ تکثیر گردند. بسته به ساختار برگ هورمون ریشه زایی را با قسمتی از برگ که به مرکز گیاه نزدیک تر است آغشته نمایید و آن را بر روی خاکی که حاضر کرده اید قرار دهید.  اگر برگ ساکولنت مربوط به ساکولنتی باشد که ساقه ای کوتاه دارد، مثل بنفشه آفریقایی، ساقه جدا شده را در هورمون فر و برده و آن را بکارید. در بعضی موارد لازم است که پشت برگ را کامل به هورمون آغشته نمایید و آن را روی بستر مرطوب بدون شن خوابانده و و کمی فشار دهید تا برگ روی بستر بنشیند.  تمامی قلمه‌ها بایستی از تابش مستقیم خورشید دور باشند تا زمانی که ریشه‌هایی قوی بدست بیاورند.

بیشتر بخوانید: تکثیر ساکولنت به روش قلمه برگ

کاربرد هورمون ریشه زایی در قلمه ریشه

همانطور که از نامش پیداست، قسمت‌هایی از ریشه والد است که در نهایت گیاه جدیدی را تولید می‌کند. برای قلمه ریشه خاک روی ریشه گیاه والد را کنار بزنید، قطعات 5 سانتیمتری از ریشه باریک آن را جدا نموده و مجدد خاک را بر روی ریشه‌های والد بریزید. قطعات ریشه را در هورمون ریشه زا غلتانده و در عمق کم در گلدان جدید بکارید. خام آن را مرطوب نگاه دارید ولی خیس نباشد. معمولاً قلمه ریشه‌ای در پاییز انجام می‌گیرد تا گیاه تمام زمستان را برای تولید ریشه جدید زمان داشته باشد.

چند نکته:

• هورمون‌های ریشه زایی به دو شکل پودری و مایع وجود دارند که از هر دو می‌توانید استفاده کنید.
• اگر گیاه مورد نظر شما یک گیاه شکوفه دهنده است، تا زمانی که شکوفه‌ها تمام شوند صبر کنید.
• تولید گیاه جدید از والد نیازمند صبر است و قلمه تا زمانی که سیستم ریشه ای قدرت بگیرد بسیار حساس است.
• به صورت کلی خاک قلمه بایستی مرطوب و نه خیس باشد و از تابش مستقیم نور خورشید به دور باشد.

همچنین بخوانید : تکثیر بامبو در خانه

هورمون‌های ریشه زایی طبیعی

عسل: عسل حاوی آنزیمی است که ممکن است رشد ریشه در گیاهان را تحریک کند. با این حال عسل بیشترین کاربرد را به عنوان ماده ضد عفونی کننده دارد که باعث فراهم کردن پاکیزگی کافی برای رشد سالم در قلمه می ‌شود.
عسل دارای خواص ضدباکتریایی و ضد قارچ است و از رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها در قلمه جلوگیری می‌کند. برای استفاده از عسل به عنوان هورمون ریشه زایی، انتهای قلمه را به عسل آغشته کنید و سپس آن را بکارید.

آسپرین: آسپرین یک هورمون ریشه زایی موثر است. قرص آسپرین را خرد کنید و آن را در آب حل کنید.

برگ یا شاخه درخت بید: درختان بید دارای اسید ایندولبوتیریک طبیعی هستند، هورمونی که باعث ریشه زدن می‌شود. برای استفاده از درخت بید به عنوان هورمون ریشه زایی، به اندازه 2 فنجان از شاخه‌های جوان تهیه کنید. آن‌ها را به قطعات کوچک برش دهید و به مدت یک شب آن‌‌ها را در آب بخیسانید. شما می‌‌توانید از شاخه‌‌های قدیمی هم استفاده کنید، ولی در این صورت حداقل به سه فنجان از شاخه‌های قدیمی نیاز دارید. در صورتی که قصد دارید از برگ‌ها استفاده کنید، یک دسته برگ تهیه نمایید و آن‌ها را به مدت 2 شب بخیسانید و سپس از آن به عنوان هورمون ریشه زایی استفاده کنید. هرگز از شاخه‌‌های مرده، آسیب دیده و یا شاخه ‌هایی که روی زمین افتاده ‌اند استفاده نکنید، زیرا ممکن است آلوده باشند.

سرکه سیب: سرکه یکی از پر کاربردترین مواد در خانه‌ها است و در ریشه زایی هم موثر می‌باشد. اما مراقب باشید بیش از حد از سرکه استفاده نکنید، زیرا اسیدی است و ممکن است قلمه را از بین ببرد. فقط کافی است یک قاشق چایخوری سرکه را با شش فنجان آب مخلوط کنید و از آن به عنوان هورمون ریشه زایی استفاده نمایید.

مایع کلپ (Kelp) و آب: کلپ یک کود است. یک هشتم فنجان از این کود بریزید و سپس بقیه فنجان را با آب پر کنید. قلمه‌های خود را در این محلول بگذارید. این محلول همچنین به عنوان کود هم برای قلمه‌‌ها استفاده می‌شود.

دارچین: فرو کردن قلمه گیاهان در پودر دارچین از رشد قارچ‌ها جلوگیری می‌کند. دارچین تاثیر زیادی در ریشه‌دار شدن قلمه‌ها ندارد، ولی رشد قارچ‌ها را مهار می‌کند. با جلوگیری از رشد قارچ، گیاه شانس بیشتری برای ریشه دار شدن دارد.

آلوئه ورا: از ژل آلوئه ورا می‌توان به عنوان هورمون ریشه زایی استفاده کرد. قلمه‌‌ها را در ژل آلوئه ورا فرو کنید و سپس آن‌ها را بکارید. تاثیر ژل آلوئه ورا در ریشه زایی قلمه‌ها، نسبت به سایر هورمون‌های ریشه زای طبیعی، بیشتر است.

اگرچه از هورمون‌های ریشه زایی طبیعی برای ریشه دار کردن قلمه‌ها می‌توان استفاده کرد، اما برای اینکه سریع‌تر به نتیجه برسید پیشنهاد می‌کنیم از هورمون‌های ریشه زایی موجود استفاده کنید.