استفاده بهینه از آب باران با رین گاردن

رین گاردن (Rain garden) یا باغ باران یکی از شیوه‌های بسیار ساده در استفاده از منابع آب باران می‌باشد. افزایش مصرف آب به لحاظ رشد جمعیت از یک سو و ظهور تقاضاهای جدید برای آب از سوی دیگر، کاهش روز افزون سرانه آب را در تمام جهان موجب گردیده است. با وجود این شرایط در کشور ما از آب باران، این نعمت خدادادی به صورت صحیح استفاده نمی‌شود و میزان زیادی از آب باران به خصوص در شهرها بر روی سطح خیابان‌ها و حتی بر روی موزاییک‌های حیاط منازل باقی مانده و در اثر حرارت خورشید بخار شده و از دسترس خارج می‌شود. حال با توجه به کمبود آب در کشور ایران و وجود بارندگی‌های مناسب در برخی از مناطق کشور، هنوز شیوه‌های بهره‌برداری بهتر از آب باران نادیده گرفته می‌شود؛ در حالی که در کشورهای خارجی حتی برای آبی که از سطح بام و شیروانی‌های منازل سرازیر می‌شود، برنامه ریزی وجود دارد.

اصطلاح رین گاردن محدوده وسیعی را در برمی‌گیرد اما به طور کل این روش یک مداخله کننده ساده برای هدر روی روان‌آب‌های سطحی می‌باشد در این روش آب باران وارد زمین شده به وسیله گیاهان مصرف می‌شود و از تبخیر و تعرق ممانعت می‌شود، رین گاردن عموماً کلیه آبی که به آن وارد می‌شود را تا جایی که امکان دارد جذب می‌کند، اما ممکن است در بارندگی‌های سنگین روان‌اب‌های به باغچه دیگر یا به زه‌کشی دیگر هدایت می‌شود. این سیستم‌های زه‌کشی خارج از مساله مالی هیچگونه طراحی مجددی نیاز ندارند و می‌توانند در هر فضایی هر نوع خاکی اجرا شود، سیستم رین گاردن برای جمع آوری و هدایت بارندگی‌های شهری و جلوگیری از هدر رفت آن می‌باشد، رین گاردن می‌تواند یک باغچه کوچک در میان فضای سبز باشد یا یک باغچه کوچک زیر ناودان یا یک پوشش گیاهی حاشیه جاده یا یک پایین رفتگی لبه باغچه جهت هدایت بارندگی از سطح خیابان به باغچه باشد. در هر حال این سیستم یک سیستم ضروری جهت بهینه کردن مصرف آب حاصل از بارندگی‌های سطحی شهر و تصفیه آب جهت وارد شدن به سفره آب زیرزمینی و پر شدن سفره‌های زیرزمینی می‌باشد، شناخت سیستم رین گاردن و استفاده از آن در منازل شهری و فضای سبز و معابر موجب هدایت آب شده و از سیلاب و جاری شدن آب در معابر جلوگیری می‌کند، در نتیجه جای دارد تا از این سیستم استفاده شود و جایی در طراحی فضای شهری و ساختمان‌ها به آن اختصاص دهیم.

تعریف رین گاردن

رین گاردن یک فضای گودال مانند ساده در حیاط خانه است، که در آن گیاهان بومی یا چمنزار و گل‌های وحشی مناطق مرطوب کاشته می‌شود. این گونه باغ‌ها برای جمع آوری آب‌های سطحی ناشی از بارش باران روی بام‌ها یا روی زمین و امثال آن طراحی می‌شوند. اصولاً این باغ‌ها به سه منظور اساسی طراحی می‌شوند:
1- رین گاردن باعث استفاده مناسب از منابع طبیعی آب‌های سطحی که امروزه به عنوان گرانبهاترین منابع مورد توجه هستند، می‌شود.
2- همانطور که مطرح شد رین گاردن با گیاهان بومی و زیبا، بادوام و چند ساله پوشیده می‌شود.
3- رین گاردن‌ها عامل تأمین مواد غذایی و پناهگاهی برای پرندگان و حشرات و جانوران مفید است.

بیشتر بخوانید : راه‌‌هایی برای باغبانی داخلی در زمستان

لایه‌های رین گاردن

• نوار محافظ چمن اطراف باغ که در کاهش سرعت اولیه جریان آب مؤثر است.
• یک لایه کود گیاهی که محیط کاشت را برای فعالیت بیولوژیکی فراهم کرده و خاک را مرطوب نگه می‌دارد.
• گیاهان که جریان آب را برای رطوبت و مواد مغذی برای رشد استفاده می کنند.
• یک لایه خاک که محل جمع آوری مواد مغذی و رطوبت لازم از طریق ریشه گیاهان است.
• یک دریاچه یا گودالی که محل ذخیره آب باران و سیلاب ناشی از جریان است.

مراحل احداث رین گاردن

1- علامت‌گذاری محل احداث باغچه
2- کندن خاک تا عمق مناسب  و ایجاد سد خاکی
3- یک پشته خاکی یا صخره ای با حداقل 15 سانتیمتر ارتفاع، به عنوان سدی در برابر جریان سطحی باران
4- لوله کشی
5- کاشت گیاه

مکان‌یابی باغ

• این باغ‌ها باید در محلی باشند که بیشترین میزان جمع آوری آب مورد نیاز از سیلاب و جذب خاک دریافت نماید. این شرایط در محل‌های خاص و محدودی از منظر وجود دارد، اما قسمتی که خاکی با قدرت جذب بالا دارد، بهترین مکان است.
• حداقل فاصله باغ تا نزدیکترین پی بنا ۱۰ فوت است تا امکان آسیب رسانی به بنا در اثر افزایش رطوبت در محل به حداقل برسد.
• باغ نباید در بالای سیستم سپتیک قرار گیرد؛ زیرا این شرایط باعث بد منظره و بدبو شدن سایت می‌شود.
• این باغ‌ها باید در محلی قرار گیرند که میزان تابش خورشید در آنها بالا بوده یا حداقل در حد متوسط باشد. دریافت پرتوی مستقیم خورشید باعث تسریع بخشیدن سیکل خشک شدن و در نتیجه از بین بردن عوامل بیماری زا و رشد بهتر گیاهان می‌شود.
• انتخاب محل نسبتاٌ صاف از حیاط با خاکی با قدرت جذب بالا، ساخت باغ و کندن خاک را آسانتر خواهد کرد.

بیشتر بخوانید : چگونه یک مارپیچ گیاهی بسازیم

اندازه و فرم باغ باغ‌های بارانی می‌توانند به هر شکل و هر سایزی باشند. به هر حال، برای اینکه این گونه باغ‌ها کارایی مناسبی را داشته باشند، باید در طراحی شرایط مناسبی را برای دریافت بیشترین حد جریان آب داشته باشد.
در کل مسائلی که در فرم و وسعت این گونه باغ‌ها مؤثر هستند عبارتند از:

• وسعت حوزه آبخیز (سقف، چمنزار، مسیر ماشین رو و … )
• خصوصیات خاک
• عمق باغ