آکواپونیک روشی برای کشاورزی پایدار

آکواپونیک چیست؟

آکواپونیک با نام لاتین: Aquaponics علم جدیدی شامل ترکیب آبزی پروری و پرورش گیاهان در آب است.در یک سیستم آکواپونیک از پساب ماهی به عنوان کود آلی برای گیاه استفاده و آب تصفیه شده توسط گیاه نیز به استخر پرورش ماهی یا سایر آبزیان منتقل میشود.آکواپونیک از تلفیق سیستم پرورش ماهی مدار بسته با سیستم گلخانه ای هیدروپونیک ایجاد می شود. در سیستم های مدار بسته پرورش ماهی به مرور زمان غلظت برخی از مواد آلی زیاد می شود که برای آبزیان مضر است، ولی همین مواد آلی غذای اصلی گیاهان می باشد و با هدایت آب در سیستم های هیدروپونیک به مصرف گیاهان می رسد. این فرایند نیاز های اصلی گیاهان برای رشد و نمو را تامین می کند و در عین حال آب توسط گیاهان تصفیه شده و به سیستم پرورش ماهی برگشت داده می شود.در این سیستم مواد دفعی ماهی که عمدتا ترکیبات نیتروژندار از قبیل آمونیاک، و ترکیبات غیر نیتروژنی مثل فسفر میباشند بوسیله گیاه جذب شده و از آب حذف میشوند. در آکواپونیک عناصر غذایی موجود در آب استخر پرورش ماهی به عنوان کود در سیستم هیدروپونیک و در بستر گیاهان مصرف می‌شود و این عمل برای ماهی نیز سود دارد چون تجمع مواد تولید شده ناشی از تجزیه بقایای گیاهان و میکروارگانیسم‌ها در بستر استخر و ترکیبات ازته و فسفر ناشی از تغذیه ماهیان در آب تجمع یافته و عامل محدود کننده شرایط زیست ماهیان می‌شود. آب یا پساب حاصل از پرورش ماهیان به عنوان یک منبع کودی آلی است. محصولات تولیدی در چنین سیستمی به عنوان محصول سالم و ارگانیک شناخته می‌شوند و در فروش و بازاریابی ماهیان و گیاهان تولید شده نقش مهمی دارد، ضمن این که از یک واحد تولیدی، دو نوع محصول تولید می‌شود و در مناطق خشک و نیمه‌خشک که با کمبود آب مواجه هستند آکواپونیک نقش مهمی داشته و مدلی برای کشاورزی پایدار است. بیشتر بدانیم:

• سیستم های آکواپونیک در کشور های پیشرفته با سرعت زیادی در حال گسترش می باشد و واحد های بسیار زیادی از پروژه های موفق در سال های اخیر اجرا و به بهره برداری رسیده اند، در سیستم آکواپونیک که برای تحقق ایده کشاورزی پایدار در زمینه آبزی پروری ارائه شده بود به مرور زمان تعداد گونه های گیاهی در کشت آکواپونیک افزایش یافت و همراه آبزیان به عنوان محصول اصلی کشت در سیستم های آکواپونیک قرار گرفت.
• در کشور هایی مانند ایران که از منابع آبی کمی برخوردار می باشد استفاده بهینه تر از منابع آبی امری اجتناب ناپذیر می باشد، تولید محصولات ارگانیک در سیستم آکواپونیک با کمترین اتلاف آب همراه می باشد، از این رو از سیستم آکواپونیک به عنوان بهترین گزینه برای کشاورزی پایدار نام می بریم.
• سیستم های آکواپونیک بخاطر افزایش راندمان و کاهش هزینه های تولید و نیز عدم ایجاد آلودگی های زیست محیطی مورد توجه کشاورزان و جامعه علمی قرار گرفته است، آکواپونیک استفاده از کود های شیمیایی در کشاورزی را به صفر یا حد اقل می رساند.
• از لحاظ تعادل شیمیایی خاک نیز مصرف بی رویه و نامتعادل کودهای فسفاته در بعضی از مزارع زیان آور بوده است درحالیکه با افزایش ازت و تسریع رشد گیاهان نیاز به سایر عناصر غذایی گیاه در خاک مانند پتاسیم ، آهن و روی افزایش می یابد .

مزایای استفاده از سیستم آکواپونیک:

• امکان تولید گیاهان و آبزیان در مناطق کم آب
• توان تولید یکسان با مصرف 2% آب مورد نیاز در سیستم های سنتی
• کاهش نیروی کارگری
• مصرف کود ارگانیک و تولید محصول ارگانیک
• افزایش تولید با استفاده از کود طبیعی ماهی
• کاهش اتلاف انرژی با ترکیب کشت
• افزایش تولید در واحد سطح در سیستم های کشت طبقه ای
• قابل اجرا در مکان های نزدیک به بازار فروش و کاهش هزینه های نقل و انتقال
• عدم نیاز به استفاده از علف کش ها و آفت کش ها شیمیایی
• محیط کشت و محصولات بسیار تمیز نسبت به محیط های کشت خاکی
• کم هزینه ترین روش برای حذف مواد آلی مراکز پرورش آبزیان
• امکان تولید خارج از فصل
• سیستم آکواپونیک بهترین گزینه برای تولید گیاهان ارگانیک در سیستم های گلخانه ای می باشد