گیاهان مقاوم به گرما را بهتر بشناسیم

هر فصلی گیاهان مربوط به خودش را دارد، گیاهانی که با شرایط آب و هوایی آن فصل سازگار هستند. فصل تابستان یکی از سخت‌‌ترین فصل‌ها برای نگه‌ داری از گل و گیاه است. ارتفاع کم و نزدیکی به کویر، شرایط اقلیمی نسبتا گرمی را به وجود می‌ آورد.

در این اقلیم رطوبت هوا به طور کلی پایین و میزان بارندگی محدود است. ایجاد سایه بر روی پنجره‌ها، بهره‌ گیری از انرژی خورشیدی و جلوگیری از اتلاف حرارت ایجاد شده در ساختمان در مواقع سرد سال از جمله موارد قابل توجه در این مناطق می‌باشد که لازمه کاشت گیاهان مقاوم است.

جهت خرید بذر کاکتوس به فروشگاه بذر گل و گیاه نازبو مراجعه کنید.

در اقلیم‌های گرم و خشک باید در طراحی محوطه دقت کافی به عمل آید زیرا گیاهان مقاوم درخت‌ها و بوته‌ها و آب‌ نماها در چنین محوطه‌‌هایی، از طریق تبخیر باعث خنکی هوا شده و در نتیجه به نشست گرد و خاک و ایجاد سایه کمک می‌نمایند و باعث آسایش بصری و روانی می‌شوند. ایجاد سایه برای استفاده از حیاط در طول روز امری اساسی است، گیاهان مقاوم با ایجاد نیم سایه‌هایی که باعث کاهش تضاد بین فضاهای روشن و سایه‌های یکپارچه می‌شوند، دلپذیرترین سایه را ایجاد می‌کنند.

بهترین نتیجه، زمانی عاید می‌شود که کف حیاط در طول روز در سایه باشد، اما در شب بدون آن که مانعی در برابر بازتاب اشعه وجود داشته باشد، در معرض نقطه اوج آسمان قرار گیرد. گیاه کاری در اقلیم گرم و خشک به وجود آب محدود شده است. در هر صورت گیاهان مقاوم به گرما در فضاهای محصور مفیدتر است تا در فضای باز، درخت‌های همیشه سبز (سرو و کاج) بوته‌ها، انجیر، گیاهان خزنده و بالا رونده و چند نمونه از علف‌ها را می‌توان مورد استفاده قرار داد. گیاهان مقاوم می‌توانند تضاد دلپذیری در پیاده رو ایجاد کنند حتی گیاهانی که در گلدان کاشته می‌شوند، می‌توانند نقش مهمی ایفاء نمایند. نگهداری چمن در این اقلیم مشکل است. گیاهان بالا رونده ارزشمندترین گیاهانند، چون محوطه سبز وسیعی را برای چشم انداز ایجاد می‌کنند.

گیاهان مقاوم به گرما و مناسب برای ایجاد فضای سبز

گیاهان خزنده و بالا رونده که روی داربست‌ها یا شبکه‌ای از سیم کشیده شده‌اند از جمله گیاهان مقاوم هستند که فضای سرپوشیده‌ای وجود می‌آورند که به عنوان سایه‌ بان، از اتومبیل‌ها می‌تواند محافظت کنند. در مناظر شهری مناطق خشک و نیمه خشک، باید از گیاهانی استفاده کرد که بیش از سایر گیاهان کاشته شده و در مناظر شهری، با آب و هوای خشک، سازگاری داشته باشند. گریز از خشکی، فرصتی برای انتخاب آن دسته از گیاهان مقاوم به وجود می‌آورد که با شرایط بومی سازگارتر و قادر به رشد و شکوفایی اند؛ در شرایطی که سایر گیاهان مناظر شهری، چنین نیستند. ما از مناظری که بازتاب محیط اطراف باشند، بیشتر لذت می‌بریم، تا مناظری با ساختار غیربومی؛ که اغلب استقرار و نگهداری آنها، مستلزم تلاش بسیار است.

تنوع رنگ، بافت و تراکم برگ‌ها و نیز، نوع کاشت گیاهان مقاوم و گیاهان خشکی‌ زی بسیار گسترده است. برخی مانند گیاه مورد، برگ‌های کوچکی دارند که بافت ظریفی را به وجود می‌آورند. برخی دیگر نظیر مریم گلی، برگ‌های خاکستری یا نقره‌ ای دارند. برخی دیگر مثل: یوکا، تیغه‌ها یا خارهایی دارند که ظاهری خشک به آنها می‌دهد. برخی مانند اسطوخودوس، برگ‌های معطر دارند. برای مثال کاج و سروهای خمره‌ ای با آبیاری کم، یک محل کاشت عالی به وجود می‌آورند.

درخت‌های نوئل، در محل‌هایی که زیاد آبیاری می‌شوند یا مناطق پست و مرطوب، بهترین گزینه‌اند. گیاهان خشکی زی، برای کاشت انبوه در کناره‌های شیب‌ دار، به ویژه مناطق گرم غرب و جنوب نیز، بسیار مناسب هستند. داغ داغان، لیلکی با بلوط خاردار، برای کاشت در منازل، بهتر از افرای نقره‌ ای، غان، سپیدار یا صنوبر شرقی هستند. بهترین محل برای کاشت درختان و درختچه‌ها بسترها یا آیلندهایی جدا از چمن است، مگر آن که چمن نیز، از نوع کم آب باشد یا در آن، از گیاهان پوششی مقاوم به خشکی استفاده شده باشد. باید قبل از کاشت، به نوع خاک، زه‌ کشی و موقعیت محل کاشت، توجه کامل شود. هریک از این عوامل، اثرات بلند مدتی در روند مقاومت گیاهان نسبت به خشکسالی خواهند داشت.

بیشتر بخوانید: 10 گیاه مقاوم که به یکبار آبیاری در ماه نیاز دارند.

الف) گیاهان یکساله و چند ساله مقاوم به گرما:

پنتاس (Pentas Lanceolata)

پنتاس یا "گل پنچ پر" که با نام علمی گل پنتاس شناخته می‌شود، گل‌های ستاره‌ ای شکلی به رنگ‌های سفید، صورتی و قرمز دارد که از فصل بهار تا اواسط فصل پاییز ظاهر می‌شوند. طبیعت این گیاه گرما دوست بوده و نسبت به سرما بسیار حساس است. کمترین واکنش این گیاه به سرما سیاه شدن آن است. اگر پنتاس را در فضای باز نگهداری می‌کنید یک گیاه یک‌ ساله است، ولی در مناطق گرم و حتی معتدل و در شرایط نگهداری در گلدان به صورت گیاه چند ساله رشد می‌کند. اگر گیاه پنتاس نور کافی و مناسب و گرمای خوبی دریافت کند، گزینه خوبی برای انتخاب به عنوان گیاه آپارتمانی است. با هرس‌های به موقع می‌توانند تا ده سال عمر کنند. روش تکثیر این گیاه، قلمه زنی است که از اوایل بهار تا اوایل پاییز می‌توان آن‌ را انجام داد.

بیشتر بخوانید : معرفی گیاهان بالارونده

پلومباگو (Plumbago)

یاس آبی که با نام علمی پلومباگو شناخته می‌شود گیاهی درختچه است و گل‌های دسته‌ اش شبیه به گل فلوکس و آبی رنگ می‌باشد. برگ‌های این گیاه به صورت متناوب است. پلامباگو در شرایط آب‌ و‌ هوای گرم و نیمه گرم رشد می‌کند و اگر در آب و هوای مناسب نگهداری شود، تقریباً در تمام طول سال گل‌های آبی آسمانی روی آن شکوفا می‌شوند، ولی در مناطق با آب‌ و‌ هوای معتدل تا خنک، باید از سرما محافظت شود و مراقبت از آن بیشتر خواهد بود. تکثیر این گیاه از طریق قلمه و بذر به آسانی امکان‌ پذیر است.

شاه‌ پسند (Lantana)

گیاه شاه‌ پسند در مناطق گرمسیر در هوای آزاد کشت می‌شود و می‌توان از آن در فضای سبز نیز استفاده کرد و در هنگام زمستان و در هوای سرد باید در گلخانه نگهداری شود. تکثیر این گیاه از طریق قلمه و بذر انجام می‌گیرد. شاه‌ پسند دارای گل‌ هایی زیبا و خوشه‌ای و با طیف رنگ‌های متفاوت در هر خوشه است که شامل رنگ‌های زرد و قرمز و نارنجی است و بعد از دوران گل‌دهی میوه آن به صورت حبه‌های آبی تا سیاه رنگ دیده می‌شود. شاخ و برگ و خارهای شاه پسند ممکن است موجب بروز خارش و ایجاد حساسیت گیاهی خانگی به خصوص در پوست کودکان شود. بنابراین بهترین محل نگهداری آن در باغچه یا گلخانه است و نمی‌توان از آن به عنوان گیاه آپارتمانی نام برد.

جهت خرید بذر گل شاه پسند کلیک کنید.

ختمی (Hibiscus)

گل ختمی با نام علمی Hibiscus  از گیاهان چند ساله و خود‌ رو است که گل و میوه و ریشه‌ اش مصرف دارویی دارد. ختمی بومی مناطق گرمسیری است و معمولاً تا ارتفاع دو متر رشد می‌کند. ختمی در اواخر بهار تا اواسط تابستان به گل می‌نشیند و گل‌های آن به رنگ‌های ارغوانی، قرمز، سفید، صورتی، زرد و بنفش دیده می‌شود. بهترین زمان کاشت بذر آن در فصل بهار است. گل‌های این گیاه تنها برای مصارف باغبانی به کار نمی‌رود، بلکه دارای کاربرد دارویی نیز هست.

برای خرید بذر گل ختمی به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

شمعدانی (Geranium)

شمعدانی از گیاهان چندساله است و گل‌های آن به رنگ‌های سفید، قرمز، صورتی و بنفش و برگ‌های آن پنجه‌ای و دارای کرک‌های اسانس‌دار هستند. از برگ‌های معطر شمعدانی در صنعت عطر سازی هم استفاده می‌شود. این گیاه را هم می‌توانید در فضاهای داخلی خانه استفاده کنید و هم در فضای بیرونی نگهداری کنید. تکثیر و ازدیاد گیاه شمعدانی به دو طریق قلمه و کاشت بذر انجام می‌گیرد. برای قلمه زدن، قلمه از  ساقه و در طول تابستان‌ انجام می‌شود.

جهت خرید بذر گل شمعدانی به فروشگاه بذر گل و گیاه نازبو مراجعه کنید.

همچنین بخوانید: علل زرد شدن برگهای شمعدانی

 ناز آفتابی (Moss Rose)

 گل ناز آفتابی با نام علمی “Portulaca grandiflora” است و مهم‌ترین مزیت این گل مقاومت آن به خشکسالی و بی‌ آبی است که آن را از دیگر گل‌ها متمایز کرده و در محیط‌های گرم و کم آب می‌تواند به راحتی رشد کند.
گل‌های ناز با پنج گلبرگ به رنگ‌های قرمز، نارنجی، صورتی، سفید و زرد است. شاید در اوایل رشد آن سریع نباشد، ولی به مرور زمان سرعت رشد آن افزایش پیدا کرده و سالانه تا ۳۰ سانتیمتر می‌رسد. کاشت بذر این گل بسیار ساده بوده و می‌توان در منزل نیز آن را پرورش داد.

تاج خروس (Cockscomb)

گل تاج‌ خروس با نام علمی “CELOSIA CRISTATA”  از گل‌هایی هست که با توجه به زیبایی فراوان که دارد و نگهداری نسبتاً ساده همیشه مورد استقبال خانواده‌ها بوده و در اکثر نقاط ایران این گل به چشم می‌خورد. گل تاج خروس از جمله گیاه‌‌های فضای بیرون از خانه است که برای کاشتن داخل گلدان و نگهداری در بالکن می‌تواند گزینه خوبی باشد. این گل انواع مختلفی دارد و در رنگ‌های طلایی، ارغوانی، قرمز، نارنجی، صورتی و … می‌باشد. تاج‌ خروس کاشت ساده‌ ای دارد و به سرعت بعد از کاشت گل‌های زیبایش ظاهر می‌ شود.

برای خرید بذر گل و گیاه به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

گل جعفری (Marigold)

گل جعفری گیاه آفتاب دوست و یک یا چند ساله‌ است و دارای ۵۶ گونه متفاوت است. گل‌های جعفری در رنگ‌‌های طیف زرد و نارنجی در تابستان هستند. برگ‌های گل جعفری سبز تیره براق و معطر و دارای بریدگی‌های عمیق هستند. جعفری از خانواده گل آفتابگردان است و تکثیرش از طریق بذر از نیمه اسفند تا اواخر فروردین انجام می‌شود.

برای خرید بذر گل جعفری به فروشگاه نازبو مراجعه کنید.

گل میمون (Angelonia)

گل میمون که به دلیل شباهت گل‌های شبیه میمون این‌ طور نام‌گذاری شده برای کاشت در بهار و تابستان در گلدان و باغچه مناسب است و دارای طیف رنگی متنوعی است که شامل رنگ‌های قرمز، بنفش، زرد، قرمز بورگاندی و الوان است. گل میمون، گیاه حساسی نیست و مقاومت بالایی نسبت به آفات و بیماری‌ها و همچنین کم آبی و تحمل خشکسالی دارد، از این گل برای گلکاری و تزیین باغ و باغچه،در فضای سبز شهری استفاده می‌شود.

جهت خرید بذر گل میمون کلیک کنید.

اطلسی (Petunia)

اطلسی گیاهی یک ساله و با سرعت رشد نسبتا خوب است. گل‌های اطلسی شیپور مانند و با رنگ‌های سفید، قرمز، بنفش و دو رنگ و با حاشیه سفید و چین دار هستند و در فصل تابستان تا پاییز ظاهر می‌شوند. نوع بومی آن در ایران با گلبرگ کمتری دارد ولی از عطر و بو، عطر بیشتر و دلپذیرتری دارد. گل اطلسی ساقه‌ ای کرکدار دارد. این گیاه به دلیل آسیب‌ پذیری در برابر باد و باران بهتر است در گلدان نگهداری شود اما در صورت نگهداری مناسب می‌توان آن را در فضای آزاد هم کاشت.

جهت خرید بذر گل اطلسی به فروشگاه بذر گل و گیاه نازبو مراجعه کنید.

رعنا زیبا (Blanket Flower)

گل رعنا زیبا با نام علمی “Gaillardia aristata Pursh” گیاهی گلدار و زیبا که به رنگ‌های نارنجی، قرمز و زرد دیده می‌شود. شکوفه‌های این گل از اوایل تابستان شروع به ریختن می‌کنند، اما اگر به آن‌ها رسیدگی شود، بیشتر عمر می‌کنند. گل رعنا پاکوتاه مناسب فضای باز است و به چند ساعت نور مستقیم برای گل‌دهی احتیاج دارد، در غیر این صورت رشد علفی پیدا می‌کند و گل‌دهی متوقف می‌شود. رعنا زیبا یا گل شاد، یک گل همیشه شاداب، مانند شکوفه بزرگ گل آفتابگردان است و از خانواده گل‌های آفتابگردان، داوودی و گل مینا هستند.

جهت خرید بذر گل رعنا به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

آدنیوم (Desert Rose)

آدنیوم یکی از زیباترین گیاهان است، زیرا زمانی که غرق در گل است به بوته رز شباهت دارد. گیاه آدنیوم به خاطر نحوه رشد و شکل برگ‌ آن مورد بسیار مناسبی برای پرورش بن سای برای علاقه‌ مندان این گیاه هست. برگ‌های آدنیوم پهن و چرمی هستند و تنه گیاه حالت خاص و جالبی دارد. یکی از دلایل جالب بودن این گیاه کلفت و قطور بودن تنه گیاه هست. گیاه آدنیوم همانند کاکتوس‌ها آب را درون بافت‌های خودشان ذخیره می‌کنند و به همین دلیل همانند کاکتوس‌ها نیاز به آب کمی دارند و گرما دوست هستند.

جهت خرید بذر آدنیوم به فروشگاه نازبو مراجعه کنید.

از دیگر گل‌های گرما‌ دوست می‌توان به گل تونبرگیا ( (Thunbergia Erecta (King’s Mantle)، گل ماندیویلا (Mandevilla) ، گل شیشه شور (Bottlebrush)، گل اختر (Canna)، گل کوفیا (سیگار) (Cuphea)، و گل ایکسورا (یاس وحشی ( Ixora ) اشاره کرد.

بیشتر بخوانید: معرفی گل شیشه شور

ب) درختان مقاوم به گرما:

اکالیپتوس آبی: جنبه زیبائی این درخت برگ و حالت رشد آن است و می‌توان آن را به جهت بادشکن، پوشاننده و کنترل فرسایش خاک، در فضای سبز کاشت نمود.

اکالیپتوس کویری: جنبه‌های زیبائی این درخت علاوه بر برگ‌ها حالت رشد آن است و می‌توان آن را به عنوان سایبان، بادشکن پوشش و در خیابان کاشت نمود. این درخت رطوبت هوا را می‌پسندد و در نواحی ساحلی رشد خوبی دارد و در شرایط کویری هم می‌تواند به خوبی رشد کند.

اکالیپتوس لیمویی: این درخت به دلیل جنبه‌های زیبائی برگ، حالت رشد و پوسته تنه آن و همچنین برای ایجاد بادشکن، پوشش و کاشت به صورت تک درخت و همچنین جنگل کاری و صنعتی مدنظر طراحان فضای سبز است. این درخت به سرما حساس بوده و در شرایط ساحلی می روید.

بلوط همیشه سبز: تنها زیبائی این درخت حالت رشد آن است و می‌توان آنرا به عنوان سایبان، تک درخت، سطح چمن و جهت کنترل فرسایش خاک در فضای سبز کاشت نمود. بلوط درختی بزرگ گسترده و بهتر است در مناطق وسیع کاشته شود.

کازوارینا (دم اسب درختی): شاخه‌ها تنها ویژگی زیباشناختی این درخت است. که می تواند به عنوان پرچین، بادشکن، پوشش، پوشش سریع و کنترل فرسایش خاک در فضای سبز کاربرد داشته باشد.

آکاسیا: این درخت به خاطر جنبه زیبائی گل و برگ و همچنین پوشش سری، مناسب کاشت در پاسیو، گلدان و همچنین کنترل فرسایش خاک مناسب کاشت در فضای سبز می‌باشد این گیاه حالت طبیعی خوبی ندارد و باید در سال های اول هرس فرم شدید شده تا مناسب کاشت در فضای سبز شود.

میموزا ساقه سیاه: حالت رشد درخت،شکل برگ و پوسته تنه از زیبائی‌های این درخت است. این درخت جهت سایبان، پرچین، بادشکن، پوشش سریع، کنترل فرسایش خاک و همچنین در خیابان‌ها کاربری دارد.

درمنه دشتی:  ازجمله بوته‌های بسیار سازگار به شرایط سخت بیابان محسوب می‌شود که علاوه بر مصرف علوفه ای، بوته‌ای بسیار مقاوم در مقابل فرسایش بادی و نقش ارزنده ای را در حفاظت خاک این نقاط برعهده دارد.

اسکنبیل: درختچه‌ای است سازگار به شرایط بیابان، در شن‌زارهای به عنوان گونه‌ای شاخص و مقاوم به خشکی و کم آبی زندگی می‌کند. فعالیت رشد سیستم ریشه‌ای در این درختچه بسیار فعال بوده که این سیستم ریشه‌ای علاوه بر نقش فیزیولوژیک برای گیاه ابزاری می‌باشد که گیاه در مقابل بادهای سنگین و طوفان‌های شنی حفاظت می‌کند.

کهور: در خاک‌های نسبتاً مرطوب و نقاطی که آب‌خوان کم‌ژرفایی دارد به خوبی می‌روید. یکی از عناصر عمده تشکیل‌دهنده جنگل‌های نیمه‌گرمسیری است. با تثبیت ازت جوی خاک را تقویت کرده و موجب افزایش محصولات زراعی می‌شود. به عنوان باشکن کمربند سبز هم استفاده می‌شود.

گز: اغلب آنها مخصوص نواحی استپی و شوره‌زار می‌باشد. جزء گیاهان آب‌دوست است و از سرشاخه‌ها به عنوان بادشکن استفاده می‌کنند.

زیتون تلخ: در اکثر مناطق گرمسیری، نیمه گرمسیری و معتدل دیده می‌شود. نسبتاً کم توقع، روشنی پسند و میانه است. برای کاشت در خیابان‌ها و پارک‌ها و نیز ایجاد کمربند سبز و بادشکن در مناطق خشک و نیمه‌خشک نیز استفاده می‌شود.

سمر: وجود این درخت به سبب تثبیت ازت جوی در خاک موجب تقویت آن می‌شود. موارد استفاده سمر کاربرد آن در جنگل‌کاری اراضی استوار و پارک‌های جنگلی مجاور جاده‌ها و ایجاد بادشکن نام برد.

داغداغان: گرماپسند، قادر به زندگی در اقلیم خشک و خاک ناتوان، بیزار از خاکهای بسیار سبک و بسیار مرطوب. به علت مقاومت به خشکی از آن در مناطق خشک برای جنگل‌کاری و ایجاد بادشکن و کمربندهای سبز استفاده می‌شود.

اقاقیای معمولی: درختی است پر نیاز که طالب خاک‌های سبک، نمناک اما زهکشی شده و غنی می‌باشد. با انواع آب‌و‌هوا و خاک خود را تطبیق می‌دهد. اقاقیا را برای مقاصد زینتی، ایجاد بادشکن و اصلاح خاک نیز می‌کارند.

سرو بندبند: مقاومت خارق‌العاده به خشکی و گزندهای گوناگون از قبیل زخم و بریدگی دارد. قابلیت رویش در خاک‌های ناتوان دارد. قابل مصرف در مبارزه با فرسایش خاک است.

سرو آریزونا (سرو نقره ای): توان رستن را بر روی انواع خاک‌ها حتی، خاک‌های خشک و سنگلاخی دارد. به خشکی محیط مقاوم است و از نظر تحمل سرما بین گونه‌های سرو سرآمد است و کاربرد وسیعی در مناطق خشک و نیمه خشک دارد. در ایجاد بادشکن و کمربند سبز محافظ کاربرد دارد.

لیلکی آمریکائی: خاک‌های آبرفتی، بارخیز، عمیق، خنک، زه‌کشی شده با ph خنثی. خاک‌های سبک شنی نسبتاً خشک سازگاری و شوری خاک را تا حدی متحمل می‌شود. بسیار مقاوم به خشکی است. در ایجاد بادشکن و کمربند سبز محافظ کاربرد دارد.

کاج ایرانی: کم نیاز، قادر به رویش در خاک‌های آهکی و حتی کمی شور، اما در خاک‌های باتلاقی یارای زیستن ندارند. مقاوم به خشکی، سرما و گرما و دارای ریشه‌های عمیق است در نتیجه باعث محافظت درخت در برابر باد می‌شود.

برای سایر گیاهان می‌توان به این موارد اشاره کرد :

کاج مشهدی، سرو شیراز، انواع سرو خزنده، سرو سابینا، خنجک (کلخونگ)، سوفورا، ارغوان، بنه (پسته‌وحشی)، افرا کوهی (کیکم)، زبان‌گنجشک، اله‌آگنوس، باران‌طلایی، زالزالک، کاج‌تهران

ج) درختچه‌های مقاوم به گرما: ختمی، توری، اقاقیا، خرزهره

د) رونده‌های مقاوم به گرما: گل کاغذی، جونی بروس، مورد، ارغوان

ه) گیاهان پوششی مقاوم به گرما: چمن‌های ژاپنی و چمن‌های آفریقایی، انواع کاکتوس، انواع سدوم ، پامپاس گراس، بومادران