خواص دارویی زیره سیاه

زیره دانه‌ای معطر و ضدنفخ است که در آشپزی و پزشکی کاربرد دارد و در دو نوع زیره سبز (با نام علمی: Cuminum cyminum) و زیره سیاه (با نام علمی: Carum carvi) وجود دارد که دومی به «زیره ایرانی» معروف است.

جهت خرید بذر به فروشگاه بذر گل و گیاه نازبو مراجعه کنید.

زیره‌ سیاه‌ یکی از گیاهان دارویی است که طبیعتی بسیار گرم و خشک دارد. گونه‌های مختلف زیره سیاه گیاهانی هستند یکساله، دوساله و یا چندساله که عملکرد گیاهان دوساله بیش از گیاهان یکساله است و به صورت گسترده ای در جهان کشت می‌شود. گیاهان دو ساله دارای ریشه ای مخروطی به ضخامت یک بند انگشت هستند که به طور مستقیم در زمین فرو می‌رود. این ریشه کم و بیش گوشتی و سطح خارجی آن به رنگ قهوه ای تیره بوده و قسمت داخلی آن سفید است. گیاه در سال دوم رویش به ساقه می‌رود. ساقه به طور مستقیم رشد می‌کند. ارتفاع آن یک تا 1.5 متر است و از بخش تحتانی آن شاخه‌های متعددی خارج می‌شود. در سال اول رویش، برگ‌های طوقه ای که دمبرگ بلندی به طول 20 سانتیمتر دارند، به وجود می‌آیند. برگ‌های انتهای ساقه فاقد دمبرگ می‌باشند و مستقیماً به ساقه متصل می‌باشند. برگ‌ها دارای بریدگی های عمیق هستند. برگ‌های پایین ساقه با برگ‌های بالایی تا حدودی تفاوت دارند. به طوری که برگ‌های پایینی (قسمت تحتانی) از بریدگی بیشتری نسبت به برگ‌های بالایی برخوردار بوده و رشته مانند به نظر می‌رسند. ارتفاع گیاه یکساله متفاوت و بین 50 تا 70 سانتیمتر است. برگ‌های گیاهان یکساله نسبت به برگ‌های گیاهان دوساله، روشن‌تر و به رنگ سبز روشن هستند. هر دو نوع گیاه (اعم از یکساله و دوساله) دارای گل‌های سفید یا صورتی هستند که روی چترهای مرکب از 5 تا 10 شعاع قرار گرفته اند. گل‌ها یک پایه (دارای اندام‌های نر و ماده) هستند. میوه بیضوی، فندقه (شیزوکارپ) و رنگ آن قهوه ای روشن است. در طول میوه خطوط باریکی که تعداد آن اغلب 5 عدد می‌باشد، دیده می‌شود. میوه زیره سیاه بوی مطبوعی دارد که ناشی از وجود اسانس در آنهاست. اسانس پس از ساخته شدن در حفره‌های مخصوص (از نوع شیزوژن) ذخیره می‌شود.

شرایط نگهداری و پرورش زیره

دما: بذرها در دمای 7 تا 9 درجه سانتیگراد شروع به رویش می‌کنند. این گیاه در طول رشد و نمو به درجه حرارت زیاد نیاز ندارد. درجه حرارت مطلوب برای گلدهی و تشکیل میوه بین 16 تا 20 درجه سانتیگراد است.
آبیاری: زیره سیاه در طول رویش به آب فراوان نیاز دارد. چنانچه آب کافی به آن نرسد ، در سال دوم رویش، محصولی عاید نخواهد شد. بیشترین نیاز گیاه به آب در مرحله ساقه دهی و تشکیل گل می‌باشد.
نور: اگرچه گیاهان دوساله در سال اول رویش به نور زیاد نیاز ندارند، تحقیقات نشان می‌دهد، چنانچه این گیاهان برای مدت زیادی در سایه قرار گیرند (زیر درخت سایه انداز) در سال دوم، عملکرد به شدت کاهش می‌یابد.
خاک: زیره سیاه را تقریباً در هر نوع خاکی می‌توان کشت کرد. اما برای تولید انبوه، این گیاه به مقادیر فراوان مواد و عناصر غذایی، ضخامت زیاد سطح خاک و رطوبت کافی نیاز دارد. خاک‌های اسیدی و همچنین خاک‌های بسیار نرم شنی که قادر به حفظ آب نیستند، برای کشت این گیاه مناسب نیستند. خاک‌های با بافت متوسط (رسی-شنی)، برای تولید انبوه این گیاه توصیه می‌شود. گیاهان یکساله در مقایسه با گیاهان دوساله، با تأخیر به محصول می‌نشینند. همچنین گیاهان یکساله به گرما و آب بیشتری نسبت به گیاهان دو ساله نیاز دارند. PH خاک برای زیره سیاه، بین 4.8 تا 7.8 مناسب است.

برای خرید پکیج بذر سبزی خوردن به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

تکثیر زیره سیاه

تکثیر زیره سیاه از طریق کشت بذرها صورت می‌گیرد. کاشت این گیاه در زمان مناسب، نقش مؤثری در افزایش عملکرد دارد. در برخی از کشورها زیره سیاه را در اوایل تابستان و یا حتی اواخر تابستان (مرداد-شهریور) کشت می‌کنند. ولی تحقیقات نشان می‌دهد که اوایل بهار (اواخر اسفند) زمان مناسبی برای کشت زیره سیاه است. تأخیر در کاشت سبب می‌شود که برگ‌های طوقه‌ای در سال اول رویش به اندازه نهایی خود نرسند که در چنین شرایطی، از مقدار محصول به شدت کاسته خواهد شد.

بیشتر بخوانید : زیره سبز و خواص دارویی آن

خواص دارویی زیره سیاه

• مقوي بدن‌ و چاق‌ کننده‌ است‌. معده‌ را گرم‌ و تقويت‌ می‌کند و کرم‌ تنيا را دفع‌ می‌کند.
• يک‌ دارويی سنتی برای رفع‌ سوءهاضمه‌ خصوصاً نفخ‌ شکم‌ است‌.
•  دارای خاصيت‌ ضد گرفتگی دارد و برای رفع‌ گرفتگی‌هايی دوران‌ قاعدگی مفيد است‌.
• خوردن‌ زيره‌ سیاه يا روغن‌ آن‌ در رفع‌ سوء هاضمه‌ و دل‌ دردهای کودکان‌ مفيد است‌.
• رطوبت را برطرف می‌کند و تقویت‌کننده معده و کبد است.
• ورم طحال را از بین می‌برد و اسهال را معالجه می‌کند. از طرفی درمان یبوست نیز هست.
• مخلوط کردن آن با برنج و غذاهای دیگر باعث لاغری می‌شود، چون بسیار گرم است.